O'zbekiston tarixidan universal qo'llanma

gan. Xiva xonligining aholisi etnik, madaniy va til jihatdan bir-biridan 
keskin farq qiluvchi uch guruhga bolingan: 
1. Qadimiy xorazmliklar- 
ning bevosita avlodlari. 2. Turkman qabilalari. 3. Dashti Qipchoqdan 
Xorazmga ko‘chib kelgan qabilalar.
Ayni paytda, ular markaziy hokimiyatga bo'ysunmaslikka, mustaqil- 
likka intilishgan. Bu hol o‘zaro nizolarni keltirib chiqargan.
Xiva xonligida yirik o‘zbek qabilalarining boshliqlari amalda mustaqil 
mulk egalariga aylangan. Ular xonlikning butun íjtimoiy-siyosiy hayotiga 
hal etuvchi ta’sir ko'rsatib kelganlar.
XVI asrda Xiva xonligi iqtlsodiy inqirozga duchor bo'idi. Buning aso- 
siy sabablaridan biri Amudaryoning o'z o'zanini o'zgartirib, XVI asrning 
70-yillaridan boshlab Kaspiy dengiziga oqmay qo'yganligi bo'idi. Daryo 
15 yil ichida Orol dengizi yo'nalishiga burildiki, natijada eski o'zan atro- 
fidagi yerlar cho'lga aylandi. Aholi esa xonlikning boshqa hududlariga 
ko'chib o'tishga majbur bo'lgan. Blindan tashqari, Xiva xonligining XVI 
asrda ikki marta Buxoro xonligi tomonldan bosib olinishi, shuningdek, 
o'zaro qabilaviy urushlar, og‘ir soliqlar hamda turli to'lov va jarimalar 
mamlakat aholisini xonavayron qilgan. Bu hol, o‘z navbatida, savdo-so- 
tiqqa katta puturyetkazgan.
13.2. XVII -XVIII ASRNING 1-YARMIDA XIVA XONLIGIDAGI 
SIYOSIY AHVOL. XIVA XONLIGIDA SIYOSIY PAROKANDALIK
Sivosiv vazivat.
 XVII asr Xiva xonligining siyosiy hayotida o’ziga xos 
ikki xususiyat, bir tomondan, markaziy hukmron sulola nufuzining pa- 
sayishi bolsa, ikkinchi tomondan, qabila boshliqlari ta’sirining kucha- 
yishi boldi. Qabila boshliqlari: beklar, biylarning kuch-qudrati shu da- 
rajaga borib yetgandiki, ular oliy hukmdorga o'zxohish-istaklarini o'tka-