O'zbekiston tarixidan universal qo'llanma

uchun ajratilgan yerlar edi.
Bunday yerlar musodara etilgan, davlat 
hamda yirikyer egalari tomonidan hadya etilgan yerlar hisobiga vujud­
ga keltirilardi. Masjid, madrasa, qabristonlarning asosiy sarf-xarajatlari, 
shuningdek, talaba, mudarris hamda mutavallilarga beriladigan nafaqa 
va maoshlar vaqf yerlaridan olinadigan daromad hisobidan qoplanardi. 
Vaqf mulkini mutavalli tasarruf etishi belgilab qo'yilgandi.
Solid tizimi.
Shohmurod zamonida har bir ziroatchidan qo'shpuli 
(har qo‘sh(48 - 50 tanob) yerdan 40 tiyin) olingan. 1807-yili Amir 
Haydarning bir yorlig'ida har tanob yerdan bir tillodan tanobona olini- 
shi zarurligi ko'rsatilgan. Agar ekinzor egasi tanobona to'lashdan bosh 
tortsa, hosilning uchdan bir qismi mol (xiroj) tariqasida olingan. Ba’zi- 
da xiroj hosilning yarmini tashkil etgan.
XV 
-XVII asrdan zakot solig'i beva-bechoralar, musofirlar foydasiga 
olingan bo‘lsa, XVIII asrdan bosh lab xazina foydasiga olinadigan bo'ldi.
Kanallar, inshoot, qal’a, ko'priklar, yo'llar ta’miri hashar yo'li bilan 
amalga oshirilgan. Boshda hasharchilar oziq-ovqat bilan ta’minlangan.
XVIII asrdan boshlab hasharga keluvchilar oziq-ovqati, ish asboblari, 
ot-aravasi bilan kelishi lozim bo'lgan.
Qishloa xo'ialiai va sua'orish ish lari.
0‘rta Osiyoda, jumladan, Bu- 
xoro davlatida ham qishloq xo'jaligining taqdiri sun'iy sug'orishning qan- 
chalik to'g'ri hal etilganligiga bog'liq edi. Shuning uchun XVIII asrda 
sug'orish tarmoqlarining kengaytirilishiga alohida e’tibor berildi. Zaraf- 
shon daryosida Xurmo va Sarazm nahr (ariq)lari chiqarilgan. Ularning 
biri to‘rt chaqirim, ikkinchisi uch chaqirim uzunlikda bo'lgan.