O'zbekiston tarixidan universal qo'llanma

Bir so'z bilan aytganda, barcha ijroiya hokimiyat qo'shbegining qo'lida 
edi. Viloyat va tuman hokimlari ham qo'shbegi tavsiyasiga binoan tayin- 
lanardi. Qo'shbegi xon Arkida yashagan.
12.3. AMIRLIKNING XO'JALIK HAYOTI
Yer mulkchiliai shakllari.
Buxoro davlatida yer-suv mulkchiligining 
uch shakli mavjud edi: 
1} davlat yerlari (bu amlok yerlar deb ham 
atalgan); 2) mulk yerlari (xususiy); 3) vaqf yerlari.
 XVI asrdan boshlab 
davlat yerlarini «tanho» deb nom oigan shaklda in’om etish qarortopa 
borgan. Bunday in’omga sazovor bo'lgan kishi yerga emas, shu yerdan 
olinadigan soliqqa egalik qilgan. XIX asr birinchi choragida amirlikda

---

155
tanholarning soni 12 mingdan 36 ming nafarga yetgan. Eng kichik 
tanho yeri 3-5 gektarni tashkil etgan.
Xususiy yerlar (mulk)ning bir qismi xususiy shaxslarning yerlari 
bo'lib, ularning bu yerlarga egalik qilishlari davlat xizmati bilan bog'liq 
bo'lmagan. Bunday yerlar, asosan, amirlikda asrlar osha yashab ke- 
layotgan arablarga qarashli yerlar bo'lgan. Bu yerlardan 1/10 qismi 
miqdorida c'lpon to'lanardi. Mulk yerlarining.ikkinchi qismi 
(mulki hur 
yoki 
mulki tiurri xolis)
 davlat xizmati bilan bog'liq bo'lib, bunday yerlar 
urushlarda jasorat ko'rsatgan yoki hukmdorning alohida topshiriqlari- 
ni bajarishda namuna ko'rsatgan shaxslarga berish natijasida vujudga 
kelgan. Burday yerga ega bo'lgan shaxslarga maxsus yorliqlar berilgan 
hamda ularbarcha soliqlardan ozod etilganlar.
Vaqf yerlari
 - 
bu masjid, mozor, xonaqoh, madrasa va maqbaralar