O’zbekiston Respublikasioliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi Samarqand davlat unversiteti

Umumiy o’rta ta’lim.
Umumiy o’rta ta’lim bosqichlari quyidagilar:
Boshlang’ich ta’lim(I-IV sinflar). Umumiy o’rta ta’lim(I-IX sinflar). Bu ta’lim umumiy o’rta ta’lim olish uchun zarur bo’lgan bilim, ko’nikma asoslarini, savodxonlik tartib toptirishga qaratilgandir. Boshlang’ich ta’limga bolalar 6-7 yoshdan qabul qilinadi. Bu masalani tibbiyot, ruxshunos va o’qituvchilardan tashkil topgan hay’at hal qiladi. Agar bolaning jismoniy, aqliy va ruxiy tomondan rivojlanishi o’qish faoliyatini davom ettirishga imkoni bo’lsa, unday bolani 6 yoshdan qabul qilinadi. Boshlang’ich ta’lim o’quvchilarni maktabda o’qishning ilk tayyorgarligini amalga oshiradi.
Umumiy o’rta ta’lim bilimlarning zarur hajmini (boshlang’ich ta’limda o’qish, yozish, hisoblash, hikoya qilish, rasm chizish, ko’nikmalarini bajarishga o’rgatish bilan umumiy ta’limda o’qishga tayyorlaydi) beradi, mustaqil fikrlash, tashkilotchilik qobiliyati va amaliy tajriba ko’nikmalarini rivojlantiradi, dastabki tarzda kasbga yo’naltirishda va talimning navbatdagi o’rta maxsus, kasb-hunar bosqichini tanlashga yordam beradi. To’qqiz yiliik (I-IX sinflar) o’qishdan iborat umumiy o’rta ta’lim majburiydir.
Bolalarning qobiliyatini rivojlanitrish uchun ixtisoslashtirlgan maktablar tashkil etilishi mumkin. Masalan: sport, san’at, musiqa va boshqa fanlar bo’yicha ham maktablar tashkil etilish mumkin.


Umumiy o’rta ta’limning vazifalari:
O’quvchilar tomonidan muntazam bilimlar olinishini ta’minlash, ularda bilim olish ehtiyojini rivojlantirish, tarbiyalash, kasb tanlashga va atrof-olamga ongli munosabat hosil qilish;
milliy va umubashariy qadriyatlarni uzviy birlashtirish asosida o’quvchilarda yuksak ma’naviy-axloqiy fazilatlarni tarbiyalash, o’z Vataniga va xalqiga sodiq fuqarolarni shakllantirish;
ta’limning uzluksizligini va izchilligini, maktab o’quv dasturining keyingi bosqichdagi o’quv dasturlari bilan uzviy o’zaro bog’lanishni ta’minlash va hokazo.
Davlat ta’lim standartlariga muvofiq o’quvchilarni o’qitish va tarbiyalash hamda shaxsning ta’lim olish huquqini ro’yobga chiqarish umumiy o’rta ta’limning maqsadi hisoblanadi.
Umumiy o’rta ta’lim bilimlar zarur hajmiga asos soladi, o’quvchilarda tashkilotchilik qobiliyatlari va amaliy tajriba ko’nikmalarini rivojlantiradi, dastlabki kasb yo’nalishiniva ta’limning keyingi bosqichini tanlashga ko’maklashadi. Umumiy o’rta ta’lim tugallagandan keyin ta’lim fanlari va ular bo’yicha olgan baholar ko’rsatilgan holda davlat tomonidan tasdiqlangan namunadagi attestat beriladi.
Umumiy o’rta ta’limning yangi tizimi va mazmunini shakllantirish uchun quyidagilar zarur:
yuqori malakali pedagogik va kadrlar tayyorlash;
hududlarning jo’g’rofiy va demografik xususiyatlariga mos ta’lim muassalari tarmoqlarini rivojlantirish;
o’quvchilarning qobiliyat imkoniyatlariga muvofiq ravishda tabaqalashtirilgan yondoshuvni joriy qilish;
ilg’or pedogog texnologiyalarini, o’quv-uslubiy majmualarni didaktik talablar asosida yaratish;
o’quvchilar kasb-hunar tanlaydigan va psixologik-pedagogik maslahatlar oladigan markazlar tarmog’ini tashkil etish va hokazo.