O‘zbeкiston respubliкasi



Download 3,47 Mb.
Pdf ko'rish
bet179/382
Sana14.06.2022
Hajmi3,47 Mb.
#669866
1   ...   175   176   177   178   179   180   181   182   ...   382
Bog'liq
hozirgi ozbek tili

ko

rsatmoqchi
. (A.Mux.) 2. 
Domlaning yer olgani rost, 
buni Saidiyga 
bildirmoqchi emas edi

(A.Qah.) 
1. 
Zamon kategoriyasi
. «Payt valentligiga ta‘sir etish orqali 
kesimni shakllantirishda ishtirok etish va undan anglashilgan 
voqelikning nutq momentiga munosabatini ifodalash» – zamon 
kategoriyasi (qisq. ZК)ning UGMsi. Fe‘lda bu UGMdagi 
voqelik 
uzvi 
harakat 
tarzi 
ko‗rinishida xususiylashadi. 
Voqelikning nutq momentiga munosabatiga qarab uch xil zamon 
farqlanadi: 
a)
nutq momentigacha bo‗lgan voqelik – 
o„tgan zamon

b)
nutq momentidagi voqelik – 
hozirgi zamon

d) nutq momentidan keyin bo‗ladigan voqelik – 
kelasi zamon

Shu boisdan 
zamon UGMsining uchta 
xususiy ko‗rinishi 
farqlanadi: 
1)
o„tgan zamon

2)
hozirgi zamon

3)
kelasi zamon

Ularni ifodalovchi shakllar ham shunga muvofiq uch guruhga 
ajratiladi. 
O„tgan zamon
. Hozirgi o‗zbek tilida o‗tgan zamon fe‘li bir necha 
shakl yordamida ifodalanadi: 
-di (o„qidim, o„qiding, o„qidi); 
-gan (o„qiganman, o„qigansan, o„qigan); 
-(i)b- (o„qibman, o„qibsan, o„qibdi); 
-edi/ekan/emish (yozgan edim, ishlayotgan edi, ishlagan eding, 
ishlar edilar, ishlamoqchi edim). 
Mazkur shakllarni qabul qilgan fe‘l turli ma‘no ifodalaydi. 
Masalan: 
a)
-di: 
«so‗zlovchi ko‗rgan, bilgan harakatning nutq 
momentigacha bajarilganini aniq, qat‘iy tarzda ifodalash»: 
Barno yo„q 
ekan, biroz 
kutdi
, kelavermagach, o„tirishga sabri chidamay, 
idoradan 
chiqdi

(O. Yoq.); 
b)
 
-gan
: «so‗zlovchi va tinglovchi o‗zaro suhbatlashib turgan 
paytda bo‗lmagan harakatni ifodalash»: 
Кapalagini 

Download 3,47 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   175   176   177   178   179   180   181   182   ...   382




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish