O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta‘lim vazirligi qarshi davlat universiteti

 
 
 

---

25 – Mavzu. Pedagogik amaliyotga qo’yiladigan metodik talablar 
Reja: 
1.
Pedagogik amaliyotning vazifalari va mazmuni 
2.
Pedagogik amaliyot jarayonida talabalarning faoliyatini tashkil etish
3.
Hisobot tayyorlash va taqdimot. 
Tayanch iboralar 
Pedagogik amaliyot, taqvimiy reja, dars reja-bayonnomasi, taqdimot. 
Pedagogik amaliyot o`qituvchi tayyorlashning shunday bos» qichidirki, bunda har bir 
o`quvchiga bilim yurtida o`kish vaqtida to`plagan bilim hamda uquvlarining hammasidan 
kompleks tarzda foydalanishga to`g’ri keladi. Shuning uchun pedagogik amaliyot davrida 
o`qish jarayonidagi barcha kamchiliklar yaqqol ochilib qoladi. Shunday qilib, pedagogik 
amaliyot, o`ziga xos imtihon hisoblanadi. Shuni nazarda tutish kerakki, amaliyotning yoshi u 
rahbarlik qilishga to`g’ri keladigan o`quvchilarning yoshidan juda kam farqlanadi. Bunday 
vaziyatda birinchi kundanoq to`g’ri yo`l tanlash, ya’ni birinchidan, o`z qo`li ostidagi 
o`quvchilarga nisbatan takallufsizlikka yo`l qo`ymaslik, ikkinchidan, takabburona 
munosabatda bo`lmaslik juda muhimdir. Tajribaning ko`rsatishicha, amaliyotnt o`quvchilar 
bilan to`g’ri munosabatda bo`lsa, ya’ni ularga xayrixohligi va kamtarligini namoyon qilsagina 
u tezda bolalar bilan inoqlashib ketadi. Bolalar amaliyotnt xam o`quvchi ekanligini yaxshi 
bilishadi va unga har tomonlama yordam berishga harakat qilishadi. Ular darsga tayyorlanib 
kelmagan amaliyotnt o`rtoqlarini qoralashadi. Dars vaktida o`quvchilar o`zlarining intizomsiz 
o`rtoqlariga tanbeh berishadi. 
Amaliyotntning sinfda bo`ladigan barcha tadbirlarda qatnashishi uning o`quvchilar 
bilan yaxshi munosabat o`rnatishiga garovdir. 
Amaliyotntning tashqi qiyofasi ham muhim rol o`ynaydi. U o`quvchilarga namuna 
bo`lishi kerak. Amaliyotnt oddiy, ozoda kiyinib yurishi lozim, bu shartni bajarmagan 
amaliyotnt o`quvchilardan shu narsani talab qila olmaydi. 
O`quv programmasida ikkita pedagogik amaliyot ko`zda tutiladi. Amaliyotntlarning 
pedagogik amaliyot vaqtidagi vazifasi quyidagilardan iborat: 
1. Nazariy bilimlarini chuqurlashtirish va mustahkamlash, bu bilimlardan
o`quvchilar bilan ta’limtarbiya ishlarini olib borish vaqtida amalda foydalanishni o`rganib 
olish. 
2. Bolalar bilan olib boriladigan ta’lim-tarbiya ishlarini kuzatish va tahlil qilishni 
o`rganib olish. 
3. Bolalar bilan olib boriladigan ta’lim-tarbiya ishlarini ularning yosh va individual
xususiyatlarini hisobga olib, ya’ni bolalar hamda o`smirlar psixologiyasi, pedagogikasi va 
fiziologiyasiga doir bilimlarga tayangan holda olib borishni o`rganib olish. 
4. Turli tipdagi darslar va sinfdan tashqari ishni bolalarning bilish faoliyatini 
aktivlashtiruvchi turli-tuman metodlardan foydalangan holda o`tkazishga tayyorgarlik
ko`rish. 
5. Sinf rahbari. vazifalarini bajarishni, o`quvchilar kollektivlari, Kamolot 
tashkilotlari bilan ishlashni, shuningdek, o`quvchilar bilan individual tarbiya ishini olib 
borishni o`rganib olish. 
6. Tarbiyalash va ta’lim berish vazifalarini ijodiy hal etishga tayyorlanish
maqsadida maxsus va pedagogik fanlarni o`rganishga hamda o`zining pedagogik
qobiliyatlarini takomillashtirishga intilish. 
7. O`quvchilar sog’lig’ini muhofaza qilish masalasiga diqqat bilan qarash 
ko`nikmalarini hosil qilish. 
Har bir praktikant amaliyotni o`tish vaqtida ma’lum sinfga biriktirib qo`yiladi, u shu 
sinf o`quvchilariga texnik mehnat va chizmachilikdan dars beradi, ixtisosga tegishli sinfdan 
tashqari ish olib boradi, shuningdek sinf rahbarining yordamchisi bo`lib hisoblanadi. 

---

Amaliyot maktab rahbarlari, sinf rahbarlari, mehnat va chizmachilik o`qituvchilari 
bilan uchrashuvdan boshlanadi, unda amaliyotntlar oldida turgan vazifalar doirasi 
oydinlashtiriladi. 
Amaliyotning birinchi haftasi maktab, texnologiya ta’liming moddiy bazasi, 
o`quvchilar bilan tanishishga bag’ishlanadi. 
Bu davrda amaliyotntlar o`zlari birkitilgan sinfdagi turli darslarda qatnashadilar, sinf 
rahbari o`tkazadigan barcha tarbiyaviy tadbirlarda ishtirok etadilar. Amaliyotnt haftaning 
oxiriga borib, har bir o`quvchi haqida uning o`zlashtirishi, intizomi, o`qishga, jamoat
ishiga munosabati to`g’risida aniq tasavvurga ega bo`lishi zarur. 
Amaliyotning qolgan butun vaqti davomida amaliyotntlar o`z ixtisosidan dars 
beradilar, sinfdan tashqari ishlar olib boradilar, sinf rahbarligi funksiyalarini bajaradilar. 
Amaliyot maktabda pedagoglar kengashining majlisi bilan yakunlanadi. Majlisda 
mehnat o`qituvchisi, sinf rahbarlari, tarbiya va sinfdan tashqari ishning tashkilotchilari, 
maktab direktori, amaliyotntlariing o`zlari so`zga chiqishadi. Amaliyot qanday o`tganligi, 
uning samaradorligini oshirish uchun kelgusida nimalar qilish kerakligi haqida fikr 
almashinadi. 
Maktabda bo`lgan davrning birinchi kunidan to oxirgi kunigacha har bir amaliyotnt 
individual kundalik daftar tutib, unga kerakli ma’lumotlarni yozib boradi. 
Amaliyot tugagach, kundalik daftar raxbarga topshiriladi. U bilan birga qo`yidagilar 
topshiriladi: 
a) sinfning (yoki aloxida o`quvchining) psixologik-pedagogik xarakteristikasi; 
b) bitta darsning konspekti va unga atab amaliyotntning o`zi tayyorlaran ko`rsatma
qo`llanmalar hamda o`quvchilarning mehnat ob’ekti; 
v) o`tkazilgan birorta tarbiyaviy tadbirning konspekti. Yakunlovchi konferensiyada 
amaliyotga uzil-kesil xulosalar chiqariladi. Doklad qilishni xohlagan amaliyotntlar o`z 
temalarini rahbarlar bilan kelishib oladilar va o`z vaqtida programma tuzish mumkin bo`lishi 
uchun konferensiyadan bir necha kun oldin talabnomalar berishadi. 
Dokladlar amaliyotntlar faoliyatining asosiy yo`nalishlarini (darslarni o`tkazish, o`z 
ixtisosidan sinfdan tashqari ish o`tkazish, sinf rahbari sifatida ishlash) aks ettirishi lozim. Ular 
konkret bo`lishi va u yoki bu tadbirni o`tkazish vaqtida amaliyotnt qanday qiyinchiliklarga 
duch kelgani va ularni qanday bartaraf etgani, qanday masalalarni hal etishda o`zini dadil 
tutgani va bunda unga nima yordam bergani, bilim yurtida olingan qaysi bilim xamda 
o`quvlar ayniqsa foydali bo`lib chiqqani, qanday bilim va uquvlar etishmagani, amaliyot 
davomida uning muvaffaqiyatli o`tishi uchun barcha zarur sharoitlar yaratib berilgan yoqi 
yo`qligi, amaliyot bundan ham muvaffaqiyatliroq o`tishi uchun nimalar qilish kerakligi 
xaqida tinglovchilarda aniq tasavvur hosil qilishi darkor. 
Yakunlovchi konferensiya vaqtida xonada amaliyotntlarning faoliyatini aks ettiruvchi 
ko`rgazma tashkil etiladi. Eksponatlar orasidan o`quvchilarning mehnat ob’ektlari, 
to`garaklarda yasalgan turli xil modellar va buyumlar, amaliyotntlarning rahbarligi ostida 
o`quvchilar chiqargan devoriy gazetalar, ekskursiyalar, yakshanbalsklar to`g’risida hikoya 
qilib beruvchi stendlar va hokazolar o`rin olishi mumkin.