O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta’lim vazirligi qarshi davlat universiteti

Ho‘llash  va  ho‘llamaslik  hodisalari.

  Ho‘llash  hodisalarini  o‘rganishda    eng  avvalo 

o‘quvchilarga ma’lum bo‘lgan faktlarga  murojaat  qilmoq lozim. Ular hammalari, albatta, biladilarki, 

hatto kichkina suv tomchisi ham toza shisha plastinka ustiga tushganda yoyilib, uni yupqa qatlam bilan 

qoplaydi.  Shu  bilan  bir  vaqtda    parafinlangan  plastinkadagi  suv  tomchisi  ba’zi  o‘simliklar  barglari 

yuzasidagi kabi, aksincha, oqib ketmaydi, balki deyarli shar shakliga o‘xshash shaklga ega bo‘lib, shisha 

yuzidagi simob tomchisi ham xuddi shunday bo‘ladi. 

Qattiq  jism  bo‘ylab  yupqa  parda  bo‘lib  yoyiladigan  suyuqlikka  ho‘llovchi  suyuqlik    deyiladi. 

Yoyilmaydigan,  balki  aksincha  tomchi  bo‘lib  yig‘ilib  qoladigan  suyuqlikka  ho‘llamaydigan  suyuqlik 

deyiladi. Ho‘llash va ho‘llamaslik hodisalari nima bilan izohlanadi? Nima uchun  bir suyuqlikning o‘zi 

ma’lum qattiq jismlarning sirtini ho‘llaydi-yu, boshqalarini ho‘llamaydi? Bu hodisalarni izohlash uchun 

nafaqat suyuqlikni tomchi bo‘lib yig‘ilishga olib keluvchi molekulalarning o‘zaro tortishish kuchlarini, 

balki  suyuqlik  molekulalari  va  qattiq  jism  molekulalari  orasidagi    tortishish  kuchlarini  ham    hisobga 

olmoq lozim bo‘ladi. Agar bu kuchlar suyuqlikning o‘z molekulalari orasidagi tortishish kuchlari qattiq 

jism molekulalari orasidagi tortishish kuchlaridan katta bo‘lsa, u holda suyuqlik qattiq jism sirti bo‘ylab  

yoyiladi (ho‘llaydi). Agar suyuqlik molekulalari orasidagi tortishish kuchlari kattaroq bo‘lsa, u tomchi  

bo‘lib yig‘iladi.