O’zbekistоn respublikasi оliy va o’rta maxsus ta`lim vazirligi farg’ona politexnika instituti

GAVDANING TOMONI (UMUMIY) MORFOLOGIK BELGILARI
REJA
1.Ko‘krak perimetri (avlanasi).
2.Gavda massasi.
3.Yosh davrlari.
4.Odam qomati, qomatni tadqiq qilish uslublari.
Tayanch so`z va ibоralar:
Total morfologik belgilar, Odam tanasining mutanosibligi, Tana tuzilishi, Erkaklar tana tuzilishining turlari, Ayollar tana tuzilishining turlari, O'smirlar tana tuzilishi turlari.

1. 
   Ko‘krak perimetri
   

Ko'krak perimetri (aylanasi).Ko'krak aylanasi tana uzunligiga nisbatan muhim ko'rsatkichdir. Bu oichov belgisi asosiy belgi bo'lib, ki-yim o'lchamini aniqlaydi.
Yoshi kattalashgan sari kishining ko'krak aylanasi kattalasha-di (6.1-jadval). Bu skelet suyaklari, mushaklar va teri ostidagi yog' qatlamlarining o'sishi bilan bog'liq. Odam keksaygan vaqti-dagina ko'krak aylanasi bir oz kichrayadi. Yosh davrlari bo'yicha ko'krak aylanasining kattalashishi bir tekis emas. Qizlarning ko'krak aylanasi 18—20 yoshga borib, o'smirlarda esa 25—26 yoshga borib deyarli o'zgarmaydi, lekin ko'krak aylanasida turg'unlik kuzatilmaydi, yosh qaytgan sari ko'krak aylanasi asta-sekin kattalashadi. Ko'krak aylanasining nisbiy o'zgarmas davri 25—40 yosh orasida kuzatiladi. 40 yoshdan keyin odatda teri os-tida yog' qatlamlari ko'p to'planishi tufayli ko'krak aylanasi jadal kattalashadi.
Ayollar kiyimining turli xil assortimentini konstruksiyalash maqsadida mushaklar qavatlanishi va yog' to'planishini hisob-ga olgan holda ko'krak aylanasining I, II, III, IV o'lchamlari olinadi.
Uchinchi ko'krak aylanasi O ,„ qiymat jihatidan eng katta o'lcham bo'lib, kiyim loyihalashda bu o'lcham qomat va ki-yimning o'lchamlarini aniqlaydigan asosiy o'lcham bo'lib hisoblanadi.
Antropologiya ilmiy tadqiqot instituti o'tkazgan ilmiy tek-shirishlarning tahlili O ,„ — uchinchi ko'krak aylanasi odam ta-nasining tuzilishini ko'proq darajada aks ettirishini va ikkinchi Ou — ko'krak aylanasiga qaraganda boshqa o'lcham belgilari bi­lan zichroq bog'liqligini ko'rsatadi.


6.1-jadval