O’zbekistоn respublikasi оliy va o’rta maxsus ta`lim vazirligi farg’ona politexnika instituti

Yelka kamari va qo'l mushaklari. Bu mushaklar qatoriga deltasimon, ikki boshli va uch boshli mushaklarni kiritish mumkin (4.9- rasm).


Deltasimon mushak yelka kamarining eng yuza mushagi bo'lib, ancha kuchlidir. Uuchburchakshaklidabo'lib, yunon-chaA — deltaharfinieslatadi (nomihamshundan). Deltasimonmushako'mrovvakuraksuyaklaridanboshlanib, yelkabo'g'iminiqoplaydivayelkasuyaginingoldingiyuzasidatugaydi. Bumushakqo'lniyongatogorizontalholatgachaolibboradihamdako'pjihatdanbadanningyelkaqisminingshaklinibelgi-laydi.
Qo'lningyelkaboiimimushaklariduksimonshaklgaega. Bularningdeyarlibarchasibiruchibilantirsak-bilaksuyaklarigabirikadihamdabilaknitirsakbo'g'imidabukadivayozadi.
Yelkaning ikki boshli mushagi (biseps) yelka suyagining ol­dingi yuzasida joylashgan bo'lib, u qisqarganda teri ostidan bo'rtib chiqib turadi. Bu mushak bilakni tirsak bo'g'imida buka­di va tashqariga buraydi. Ikki boshli mushak bir uchi kurak suyagining yuqorigi yon qismidan ikkita pay bilan boshlanadi, boshqa uchi esa yelka suyagiga birikadi.
Yelkaning uch boshli mushagi (triseps) yelka suyagining orqa yuzasida joylashgan. Bu mushakning yuqorigi uchi uchta bosh-chaga ega. U bitta uzun boshchasi bilan kurakka birikadi, ikkita kalta boshchasi bilan esa yelka suyagiga birikadi, pastki uchi tir sak suyagida tugaydi. Bu mushak bilakni tirsak bo'g'imida yoza-di hamda qo'lni ichkariga burish uchun xizmat qiladi. Uch boshli mushak ikki boshli mushakning antagonisti hisoblanadi.
Tos va oyoq mushaklari. Bularga katta dumba, tikuvchilar, boldirning uch boshli hamda sonning to'rt boshli mushaklarini kiritish mumkin (4.10-a, b rasm).
Katta dumba mushagi tosning orqa yuzasida joylashgan bo'lib, u tos suyaklari, dumg'aza va dum suyaklaridan boshlana-di va tos-son bo'g'imini qoplaydi hamda son suyagining orqa yuzasiga birikadi. Katta dumba mushagi qisqarganda oldinga bukilgan gavda to'g'rilanadi. Bu mushak yana sonni tos-son bo'g'imida yozadi va uni tashqariga buraydi.
Tikuvchilar mushagi eng uzun mushak (50 sm atrofida) hisoblanadi. U yonbosh suyagining yuqorigi bo'rtmasidan boshlanadi, keyin sonning oldingi yuzasiga yo'naladi va boldirning ichki tomoniga spiralga o'xshab o'tadi hamda katta boldir suyagiga birikadi.