О‘zbekistondagi ta’lim tizimining birinchi tarkibiy qismi ta’lim dasturlari bо‘lib, ular har bir bosqich va yо‘nalishdagi ta’limning mazmunini aniqlab beradi.
Dasturlar о‘z mazmuniga kо‘ra, umumta’lim va professional dasturlarga ajratiladi. Umumta’lim dasturlari maktabgacha ta’limni, boshlang‘ich va umumiy о‘rta ta’limni о‘z ichiga oladi, professional ta’lim dasturlari esa о‘rta-maxsus, professional ta’lim, oliy ta’lim (shu jumladan bakalavr, magistr diplomi olinadigan) va oliy ta’limdan keyingi (aspirantura, doktorantura) ta’limni qamrab oladi. (2011 yildan kichik ilmiy xodim-tadqiqotchi, katta ilmiy xodim-izlanuvchi, 2013 yildan keyin faqat katta ilmiy xodim-izlanuvchi). Ta’lim dasturlari ta’lim muassasalarida kunduzgi, kechki va sirtqi о‘qish shakllarida, shuningdek oilaviy ta’lim, mustaqil ta’lim hamda eksternat shakllarida о‘zlashtirilishi mumkin.
Ta’lim tizimining ikkinchi tarkibiy qismi ta’lim jarayonini amalga oshiruvchi muassasalar tarmog‘idan iboratdir. Ta’lim muassasalari qatoriga quyidagi turdagi muassasalar kiradi: maktabgacha, umumta’lim, professional (о‘rta, oliy va oliy ta’limdan keyingi) ta’lim muassasalari; katta yoshdagilar uchun qо‘shimcha ta’lim muassasalari; sog‘lom rivojlanmaganlar uchun maxsus (korreksion) muassasalar, qо‘shimcha ta’lim muassasalari; yetim bolalar va boquvchisiz (qonuniy vasiylarsiz) qolgan bolalar uchun muassasalar; bolalar uchun qо‘shimcha ta’lim muassasalari; ta’lim jarayonini amalga oshiruvchi boshqa muassasalar.
Ta’lim tizimining uchinchi tarkibiy qismi ta’limni boshqaruv organlari va mutasaddi muassasa va tashkilotlardan iboratdir. Maorifni boshqarish respublika (milliy), mintaqaviy, mahalliy miqyosda va bevosita ta’lim muassasasi miqyosida amalga oshiriladi.
Kadrlar tayyorlash Milliy dasturining amalga oshirilishi natijasida О‘zbekistonda nisbatan qisqa muddatlarda dunyoning yetakchi davlatlarida ta’lim sohasida erishilgan ilg‘or yutuqlarni, milliy an’analarni о‘z ichiga olgan, prinsip jihatdan yangi modeli tashkil qilindi.
1999-2000 yilgi о‘quv yilidan boshlab umumta’lim va о‘rta maxsus, kasb-hunar ta’lim muassasalarida о‘qitish jarayoni yangi о‘quv rejalari va dasturlari asosida olib borilmoqda. Yangi turdagi bilim yurtlari – akademik litseylar va kasb-hunar kollejlari tarmog‘i kengaytirilib, yangilari ishga tushirildi. Agar 1999 yilda kasb-hunar kollejlari soni 120 tani, akademik litseylar soni 30 tani tashkil etgan bо‘lsa, 2000 yili kasb-hunar kollejlar soni 300 taga, akademik litseylar soni 45 taga, 2005 yilda esa, kasb-hunar kollejlar soni 1611taga, akademik litseylar soni 181 taga , 2015 yilga kelib esa, kasb-hunar kollejlar soni 1406 taga, akademik litseylar soni 143 taga yetdi.
Oliy ta’lim tizimida mutaxassislarni tayyorlashning ikki bosqichli tizimi - bakalavriatura yо‘nalishi va magistratura mutaxassisliklari joriy qilindi.
Do'stlaringiz bilan baham: |