„O‘qituvchi nashriyot-matbaa ijodiy uyi toshkent-2020

Mustahkamlash uchun savol va topshiriqlar
1. So‘zlarning mantiqiy bog‘lanishi deganda nima nazarda tutiladi? 
Mantiqiy va grammatik jihatdan bog‘lanmagan so‘z birikmalariga misol 
keltiring.
2. 
Gapirmoq, vaysamoq, va’z qilmoq, bayon qilmoq, hikoya qilmoq 
fe’llari ishtirokida turli nutq uslublariga xos gaplar tuzing. 
3. Quyidagi so‘zlarning asosiy ma’nolarini izohli lug‘atdan aniqlab, 
lug‘at daftaringizga ko‘chiring: 
abdolvash, barvasta, degustator, yelvagay, 
ziqna.
 
Mustaqil bajarish uchun topshiriqlar
9.1-topshiriq.
Matnni nuqtalar o‘rniga qavs ichida tavsiya etilgan fe’llardan 
mosini qo‘yib o‘qing. Undagi asosiy g‘oyani 3 – 4 ta jumlada bayon qiling.
YARIM SOAT
Ekran bir-ikki lipillab turdi-da, chiq etib o‘chdi-qo‘ydi. Kompyuter 
qarshisida muk tushib ishlayotgan xodimlar baravar uh tortib yuborishdi.
– Voooy, saqlamagandim!
– O‘lsin-a, oozgina qolgandi!
– Eh, yana tugatolmadim!
– Uff, shu yetmay turuvdi…
Haftada olti kun, ertadan kechgacha ekranga … (
mixlanib, qadalib, 
tikilib
) ishlashga … (
ko‘nikib, odatlanib, o‘rganib
) qolgan xodimlar bir 
zum nima qilarini bilmay serrayib qolishdi-yu, bekorchilikdan asta bir-
birlariga so‘z qota boshlashdi.
http://eduportal.uz

---

48
– Masturaxon, bugun judaa ochilib ketibsizmi? Yangi ko‘ylagingiz 
buncha yarashibdi?
– Voy, yangiligi qoptimi, Salimaxon, bir haftadan beri kiyib kela man-
ku…
– Nafisa, qizing yaxshimi? O‘qishga … (
kirdimi, joylashdimi, qabul 
qilindimi
)?
– Yo‘q, ozgina ball yetmabdi, uch kundan buyon xonadan chiqmay 
yig‘lab yotibdi.
– Nig‘matvoy, ha, bu… ko‘rinmaysiz?
– Iye, aka, har kuni shu yerdaman-ku!
– Akbar aka, kecha ayangizni ko‘rgandim, sog‘indim, bir xabar ol-
maydi ham bu bola, dedilar. 
– Yaxshi eslatdingiz, Saidaxon, o‘zimam bir … (
qo‘ng‘iroq qilaman, 
telefonlashaman, sim qoqaman
) deb yurgandim, hoziroq … (
gaplashaman, 
xabarlashaman, so‘zlashaman
).
– Ha, aytgancha, Salim akaning ancha mazasi yo‘qmish, bir … (
xabar 
olsak, ko‘rib kelsak, yo‘qlasak
). 
– To‘g‘ri … (
aytasiz, gapirasiz, so‘zlaysiz
), albatta, borish kerak.
Yarim soat. Yarim soatgina vaqt yetarli bo‘ldi mehr, oqibat, hamjihatlik, 
yaqinlik uchun. Nega zamonaviy texnologiyalarning „t“ harfi, Internetning 
„i“ harfi yetib bormagan kichik-kichik qishloqlarda mehr-oqibat kuchli-
yu, tobora … (
taraqqiy etib, rivojlanib, yuksalib
) borayotgan katta-katta 
shaharlarda odamlar ham borgan sari begonalashib, oqibat ko‘tarilib bor-
yapti ekan, degan savolga javob topilgandek bo‘ldi shu yarim soatda...
9.2-topshiriq.
Jadvaldagi so‘zlarni ketma-ketlikda joylab, yashiringan 
o‘zbek xalq maqollarini toping. Bu maqollarni bir mavzu ostiga birlashtiring.
Namuna:
Ertalabgi ish – ko‘ngilni qilar xush.