O `zbekiston Respublikasi Sog`liqni saqlash vazirligi Toshkent farmatsevtika instituti Farmatsevtik kimyo kafedrasi dori vositalarining instrumental tahlil usullari fanidan o`quv-uslubiy majmua

5-LABORATORIYA MASHG`ULOTI. REFRAKTOMETRIK USULDA DORI VOSITASINI TAHLIL QILISH.
Laboratoriyamashg‘ulotining rejasi
1. Refraktometrikusulbilanbajariladigantahlilbosqichlari
2.Ikkikomponentlidorituritarkibidagiaminokapronkislotamiqdorinirefraktometrikusulyordamidaaniqlash.
3.Uchkomponentlidorituritarkibidagiglyukozamiqdorinianiqlash
Mashg’ulotmaqsadi:Talabalarni dorivositalarinirefraktometriktahlilusulining nazariy asoslarini amaliyotda ko‘rsatish, bunda ishlatiladigan moslama bilan tanishtirish, shu moslamani ishgatayyorlashbosqichlaribilantanishtirishva aniqlashga o‘rgatish .
Laboratoriya mashg’ulotini bajarish davridakutilayotgan natijalar:
-Refraktometrningsozliginitekshirish;
-Dorivositasiningnursindirishko‘rsatkichinianiqlash;
-Aniqlangannursindirishiko‘rsatkichidanfoydalanganxoldadorimoddasiningmiqdoriinianiqlash;
Laboratoriyamashg`ulotlarinio`tkazishuchunzarurasbob-uskunalar:Darslik, ma’ruzamatni, o‘quvqo‘llanmalar, refraktometr, dorinamunasi, voronka, probirkalar, reaktivlar, .ko‘rgazmalimateriallarlar, skotch, qog‘oz
Laboratoriya jihozlari :Maxsus laboratoriya vositalari bilan jixozlangan xona

Refraktometrikusul

Refraktometrikusuleritmalarningnursindirishko‘rsatkichinianiqlashgaasoslangan. Nursindirishko‘rsatkichiturlichatizimdagirefraktometrlaryordamida 20⁰Sharoratda, natriyspektrigamosto‘lqinuzunligida (=589,3 nm) aniqlanadi.
Zamonaviyrefraktometrlaroddiyyorug‘lik (ko‘zgako‘rinadigannur, =400-800 nm) dao‘lchangandahamDnatriyspektrigamosbo‘lgannursindirishko‘rsatkichinianiqlashimkoniniberadi. Normalsharoitdaaniqlangannursindirishko‘rsatkichi - bilanbelgilanadi.
Refraktometrikusulbilanbajariladigantahlilquyidagibosqichlardaniborat:
1. Refraktometrnisozlash
2. Tekshiriluvchieritmaningnursindirishko‘rsatkichinianiqlashvauni, agarlozimbo‘lsa, normalharoratgao‘tkazish
3. Hisoblashformulasiyokirefraktometrikjadvaldanfoydalanib, aniqlanuvchimoddaningfoizyokigrammmiqdorinihisoblash.
Refraktometrtozalangansuvyordamidasozlanib, buninguchunkamidabeshmarotabanursindirishko‘rsatkichianiqlanadivatozalangansuvninganiєlangannursindirishko‘rsatkichlaribilansolishtirilgandafarq ( ) 0,0002 danortiqbo‘lmasligikerak.
Tekshiriluvchieritmaningnursindirishko‘rsatkichianiqlanib, lozimbo‘lsanormalharoratgao‘tkaziladi. Eritmaningnursindirishko‘rsatkichi formulabilanifodalanganuchun, eritmaningkonsentratsiyasi

formulabilanhisoblanadi.
C - eritmaningfoizkonsentratsiyasi;
n - eritmaningnursindirishko‘rsatkichi;
n₀ - erituvchiningnursindirishko‘rsatkichi;
F - refraktometrikomilbo‘lib, eritmakonsentratsiyasi 1% gao‘zgargandanursindirishko‘rsatkichiqanchagao‘zgarishiniko‘rsatadigankattalik.
Aniqlanuvchieritmabirnechtamoddalardaniboratbo‘lsa, nursindirishko‘rsatkichierituvchiningvaeritmadagimoddalarnursindirishko‘rsatkichlariyig‘indisidaniboratbo‘ladi