O ’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi namangan davlat universiteti fiziologiya kafedrasi

Ish anjomlari. Preparovka uchun asboblar yig’indisi, sekundomer, Ringer eritmasi, baqa.




Ishning borishi: Baqani harakatsizlantirib, yuragi ochiladi va har bir qismining qanday ketma – ketlikda qisqarayotgani kuzatiladi. Yurakning bir minutdagi qisqarishlari sanaladi va Stanniusni birinchi ligaturasi quyiladi. Bu ligatura (yoki ip desa ham bo’ladi) venoz sinusi tuguni ajratib qo’yiladi, ya’ni sinus bilan bo’lmachalar o’rtasiga qo’yiladi, ya’ni sinus tuguni ajratib qo’yiladi. Natijada sinusdagi impulslar bo’lmachalarga o’ta olmaydi. Nima yuz bergani kuzatiladi va sinusning qisqarishlari soni yozib olinadi (sanaladi). Bunda sinus avvalgi ritmida qisqaraveradi, bo’lmachalar va qorinchalar esa to’xtab qoladi. Bir necha vaqtdan keyin ularning ham avtomatiya darajasi namoyon bo’ladi, lekin pastroq ritmda. Buning uchun kamida 10 minut vaqt ketishi sababli kutib o’tirilmasdan, ikkinchi ligaturani qo’ya boshlash mumkin. Stanniusni ikkinchi ligaturasi atrioventrikulyator tugun sohasiga, ya’ni bo’lmachalar bilan qorinchalar o’rtasiga qo’yiladi. Agar ligatura to’g’ri qo’yilgan bo’lsa qorinchani qisqarishi darhol tiklanadi. Odatda, atrioventrikulyator tugun avtomatiyasi sinusnikiga nisbatan ikki marta kamroq (bu avtomatiya gradienti deb ataladi). Agar ligatura atrioventri-kulyator tugundan yuqoriga qo’yilsa, unda avtomatiya markazi faqat bo’lmachalarga qaratilgan bo’lib, qorincha qisqarmay turaveradi. Stanniusning uchinchi ligaturasi qorinchani pastki bo’lma sohasiga qo’yiladi, ya’ni yurakning uchi ajratib qo’yiladi bunda yurak uchi avtomatik markazlardan ajratilgan bo’lib, o’zi avtomatiya xususiyatidan mahrumligi isbotlanadi. Tajriba yonida ko’rgazmaliroq chiqish uchun uchinchi ligatura o’rniga yurak uchini kesib ko’rsatish ham mumkin. Kesib olingan yurak uchi qisqarmaydi, kesilmay qolgan qismi esa qisqarishda davom etadi. Demak, yurak uchi qo’zg’aluvchanlikka ega bo’lsada, lekin avtomatik xususiyati yo’q.
Ishni rasmiylashtirishga doir tavsiyalar. Bog’lamlar qo’yish sxemalarini chizing. Venoz sinusi, bo’lmacha va qorincha qisqarishlari chastotasini o’zgarishi jadvalini har bir qo’yilgan bog’lamdan so’ng tuzing.