O ’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi namangan davlat universiteti fiziologiya kafedrasi

Ishni rasmiylashtirishga doir tavsiyalar. Qonda gemoglobin miqdorini aniqlash usulining printsipini tushuntiring.
Nazorat savollari.

1. 
   Gemoglobinning turlari xaqida tushuncha bering.
   
2. 
   Gemoglobin qaysi qon shaklli elementi tarkibida va uning vazifasi
   
3. 
   Gemoglobin qanday birikmalar xosil qiladi?
   
4. 
   Gemoglobinning sag’lom erkak va ayollar 1mm kub qon tarkibidagi miqdori qancha?
   

QON GURUHINI ANIQLASH.

Qon guruhlari bir-biridan agglyutinogen va agglyutininlarning saqlanishi bilan farqlanadi. Agglyutinogenlar yopishish qobiliyatiga ega modda bo’lib, eritrotsitlarda bo’ladi. Agglyutininlar- yopishtiruvchi bo’lib, plazmada bo’ladi. Asosan ikki xil aggyutinogenlar (A va V) va tegishli ikki agglyutininlar (α va β ) bor.

Agglyutiniatsiya reaktsiyasi faqat bir xil nomli agglyutinogenlar va agglyutininlar uchrashganidagina (konktaktda bo’lganda) yuz beradi: masalan : A va α yoki V va β.
Agglyutinatsiyani qonning ivishida erimas, ip holatiga va cho’kmaga tushgan fibrin bilan chalkaltirish mumkin.
Qon guruhini aniqlash qon quyishda amaliy ahamiyatga ega. Bunda donor (qon beruvchi) eritrotsitlari va retsipient (qon oluvchi)ning plazmasi xusisiyatlari hisobga olinib, donor plazmasining agglyutinattsiya qilish xususiyati e’tiborga olinmaydi, chunki u oz miqdorda yuborilib, retsipent ( ko’p qonda) qonida suyulib, o’zining agglyutinatsiya qilish xususiyatlarini yo’qotadi.
Agar donor qonida retsipient plazmasidagi agglyutininlar bilan xil ismli agglyutinogenlar bo’lsa, unda bunday qonni qo’yish gemoliz va gemotransfuzion karaxtlik hodisasiga olib keladi, chunki agglyutinatsiya hodisasi sodir bo’ladi. Retsipient agglyutininlariga bir xil agglyutinogenlari bo’lmagan donor qoni quyishga yaroqlidir.


Qon har xil guruhlarining mos kelishini aniqlash.

Donor agglyu- tinogeni	Retsipient agglyutinogeni
	α, β (I)	Β (II)	α (III)	0 (IV)
0 (I)	-	-	-	-
A (II)	+	-	+	-
V (III)	+	+	-	-
AV (IV)	+	+	+	-

Izox: (+) belgisi bilan agglyutinattsiya reaktsiyasi, (-) belgisi bilan esa bu reaktsiyaning yo’qligibelgilanadi.
Qon guruhlari o’zidan ma’lum agglyutinin saqlagan standart zardoblar yordamida eritrotsitlarning xossasi bo’yicha aniqlanadi.