O zbek isto n respublikasi sog liqni saqlash

interventricularis septalis; 15-ven-
triculus sinister; 16-apex cordis;
17-ventriculis dexter; 18-r. margi­
nalis dexter a. coronariae dextrae;
1 9 -w . ventriculi dextri anteriores;
86

---

Yurak venalari son jihatidan arteriyalarga nisbatan ko‘p. Ulaming 
asosiylari yig‘ilib, bitta umumiy yurak toj venalarining kengaymasi
- toj sinusini 
(sinus coronarius) 
hosil qilib, o ‘ng bo‘lmachaga 
ochiladi. Toj sinusiga beshta vena:
1
) yurakning katta venasi 
(v. cardiaca magna);
2
) yurakning o ‘rta venasi (v. 
cardiaca media);
3) yurakning kichik venasi 
(v. cardiaca parva);
4) chap qorinchaning orqa venalari (w . 
ventriculi sinistri
posteriores);
5) chap bo‘lmachaning qiyshiq venasi (v. 
obliqua atria sinistri)
quyiladi.
Toj sinusga quyuluvchi venalardan tashqari yurakda to ‘g‘ri o‘ng 
bo‘lmachaga quyuluvchi venalar ham bor. Bularga o ‘ng qorinchaning 
oldingi devoridan qon yig‘uvchi o ‘ng qorinchaning oldingi venalari 
(vv. ventriculi dextri anteriores) 
va 20-30 ta yurakning eng kichik 
(Tebeziev) venalari 
(vv. cardiacae minimae) 
kiradi.
Yurak nervlari. 
Yurak faoliyatini sezuvchi, simpatik va 
parasimpatik nervlar boshqaradi. Sezuvchi nervlar yurak va uning 
qon tomirlari devoridagi retseptorlardan bosh va orqa miyadagi 
markazlarga boradi. Simpatik tolalar yurak qisqarishini tezlatuvchi 
va toj arteriyalami kengaytiruvchi impulslami o ‘tkazsa, parasimpatik 
tolalar yurak qisqarishini sekinlatib, toj arteriyalami toraytiruvchi 
impulslami o ‘tkazadi.
Yurakka bomvchi simpatik nerv tolalari simpatik poyaning 
bo‘yin qismidagi uchta simpatik tugunidan boshlanadigan yurakka 
yo‘naluvchi ustki, o‘rta va pastki bo‘yin nervlari va ko‘krak 
qismining II-V tugunidan chiquvchi yurakka yo‘naluvchi ko‘krak 
tarmoqlaridan iborat.
Parasimpatik tolalar esa adashgan nervdan chiquvchi tolalardan 
iborat. Bu nervlaming tolalari yurak atrofida yuza va chuqur 
joylashgan chigallami hosil qiladi. Yurak atrofidagi yuza chigal