О. Р. Райимбердиева бухгалтерия ҳисоби, ИҚтисодий таҳлил ва аудит

Маҳсулот (иш, хизмат) ишлаб чиқариш таннархи 
маҳсулот (иш, хизмат) ни ишлаб 
чиқариш ёки қайта ишлаш жараёнида ишлатиладиган табиат ресурслари, хом-ашё, материал, 
ёқилғи, энергия, асосий фондлар, меҳнат ресурслари ҳамда ишлаб чиқариш билан боғлиқ 
бошқа харажатларнинг пулдаги ифодасидир. 
Низомга мувофиқ, маҳсулот ишлаб чиқариш таннархига маҳсулот ишлаб чиқариш ва 
ишлаб чиқаришини ташкил қилиш билан тўғридан-тўғри боғлиқ бўлган харажатлар 
қўшилади. Уларга қуйидагилар киради: тўғри ва эгри материаллар харажатлари, тўғри ва 
эгри меҳнат харажатлари, ишлаб чиқариш аҳамиятидаги устама харажатлар қўшилган ҳолда 
бошқа эгри ва тўғри харажатлар. 
Шундай қилиб, юқорида айтилганлар асосида хулоса қилиш мумкинки, маҳсулот 
ишлаб чиқариш таннархини ташкил қиладиган харажатлар иқтисодий мазмунига мувофиқ 
қуйидаги харажатлар элементларига бўлинади: 

ишлаб чиқариш материал харажатлари (қайтариладиган чиқиндилар қиймати 
чиқариб ташланган ҳолда); 

ишлаб чиқариш характеридаги меҳнатга ҳақ тўлаш харажатлари; 

ишлаб чиқаришга тааллуқли ижтимоий суғурта ажратмалари; 

ишлаб чиқариш аҳамиятидаги асосий фондлар ва номоддий активлар амортизацияси; 

ишлаб чиқариш аҳамиятидаги бошқа харажатлар. 
Назорат саволлари: 
1.
Маҳсулот таннархи нима? 
2.
Ишлаб чиқариш харажатларини ҳисобга олиш ва маҳсулот таннархини калкуляция 
қилиш бир-бири билан қандай боғлиқ? 
3.
Калькуляция қилишнинг қандай усуллари мавжуд? 
33 
64 

---

риоя қилинганлигини текшириш мумкин.
Рўйхатга олинган мемориал-ордердан синтетик счётлар бўйича мунтазам регистр – бош 
дафтарга операцияларни ёзиш учун фойдаланилади. Унда ҳар бир синтетик счёт учун 
алоҳида варақ ажратилади. Бош дафтар қуйидаги шаклда юритилади: