O ‘ zbek tili

10-mavzu. Tabiat va ekologiya
(Tobe gaplarni bosh gapga bog‘lovchi vositalar)
1-dars 
 1-topshiriq. Rasmlarni qiyoslang va har biriga o‘z munosabatingizni 
bildiring.
 2-topshiriq. Matnni o‘qing. Berilgan savollarga yozma javob bering.
Tabiatni asrang
Atrofimizdagi barcha narsa: osmondagi quyosh, oy, yulduzlar, havo, tog‘lar, 
tekisliklarning hammasi tabiatdir. O‘simliklar, hayvonlar va odamlar ham shu 
tabiatda  yashaydi  va  o‘ziga  kerakli  barcha  narsani  tabiatdan  oladi.  Shuning 
uchun tabiatni ifloslantiruvchi narsalardan asrash, unga zarar keltirmaslik ke-
rak. Tabiatni asramasak, yomon oqibatlarga olib keladi. Zavod va fabrikalardan, 
mashinalardan chiqayotgan tutun va gazlar tozalab turilmasa, atrof-muhitni, ha-
voni ifloslantiradi. Havo buzilsa, odamlarning nafas olishi qiyinlashadi, har xil 
kasalliklar va o‘lim ko‘payadi. Daryo va ko‘llarning suvi ifloslansa, jonivorlar 
ham  zaharlanadi  va  nobud  bo‘ladi. Atrof-muhitning  ifloslanishi  o‘simliklarga 
ham  zarar  keltiradi,  ularning  hosildorligi  kamayadi.  Shuning  uchun  tabiatni 
qo‘riqlash va asrash har bir insonning muqaddas burchidir.
81

---

 Bilib oling!
Ergashgan qo‘shma gaplar tarkibidagi tobe gaplar bosh gapga ergashtiruv chi 
bog‘lovchilar va qo‘shimchalar, bog‘lovchi vazifasida qo‘llanuvchi so‘roq va 
ko‘rsatish olmoshlari yopdamida bog‘lanadi. 
Masalan: Qayerda hamjihatlik bo‘lsa, o‘sha yerda baraka bo‘ladi.