O ‘ zbek tili

Mening o‘g‘rigina bolam
(hikoya)
Otamizning  o‘lganiga  anchagina  yil  bo‘ldi.  Bu  yil  o‘n  yettinchi  yilning 
ko‘klamida onamizdan ham ajralib, shum yetim bo‘lib qoldik. Biz to‘rt yetim-
dan xabar olib turishga katta onam – onamning onalari Roqiya bibi kelib turib-
dilar. Bu kishini biz erkalab Qora buvi deb ataymiz.
77

---

Oqshomlari buvim boshliq hammamiz oldi ochiq ayvonda uyum-to‘da ko‘rpa-
yostiqlarga o‘ralib, bittagina O‘ratepaning kir ip sholchasi ustida uxlaymiz.
Sentabr oylarining oxiri, ilk kuz oqshomlaridan biri edi. Havo anchagina sal-
qin. Biz yetimlar bir-birimizning pinjimizga tiqilib, bir-birimizni isitib uyquga 
ketamiz. Qatorda eng so‘nggi bo‘lib, ona chumchuqday Qora buvim yotardilar, 
u kishi saksondan oshgan kampir edilar.
Buni  qarang-a,  bizning  uyimizga  o‘g‘ri  kelibdi.  Bizni  ham  odam  deb 
yo‘qlaydigan kishilar bor ekan-da dunyoda? Ertaga o‘rtoqlarimga toza maqta-
nadigan bo‘ldim-da. O‘g‘ri o‘sha amakivachchalarimning tomidan sekin yurib 
kelib, buvimning to‘g‘rilariga kelganda aksi urib yuboribdi. Buvim hali uxlama-
gan ekanlar, tomga qarab:
– O‘g‘rigina bolam, hoy o‘g‘rigina bolam, hoynahoy biror tirikchilik uchun 
tomga chiqqan ko‘rinasan. Axir kasbing nozik, gumon-pumoningni yozib chiq-
sang bo‘lmaydimi? – debdilar.
78

---

O‘zbek tili 10-sinf
– Axir, buvijon, birorgina kecha tinchgina uxlasangiz bo‘lmaydimi, bizning 
tirikchiligimizning yo‘lini to‘saverasizmi? – debdi.
Men gap shu yerga kelganda uyg‘onib ketgan bo‘lsam kerak. Qolgan gaplarni 
eshitganimcha yozaman.
–  Hoy,  aylanay,  o‘g‘rigina  bolam,  boshimga  shunday  musibat  turganida 
ko‘zimga uyqu keladimi? Mana olti oy bo‘ldi, bir soat mijja qoqib uxlaganim 
yo‘q. Kechalari xayol olib qochib ketadi.
–  Nimalarni  xayol  surasiz,  buvijon?  –  bu  gapdan  keyin  ustidagi  to‘nini 
bo‘g‘otning ustiga yostiq qilib qo‘yib, o‘g‘ri ham yonboshlab oldi.
– Nimalarning xayolini surardim. Shu to‘rtta yetimning ertasini o‘ylaymanda, 
bolam. Zamonni o‘zing ko‘rib turibsan, tirikchilik toshdan qattiq. Hali bularning 
qo‘lidan ish kelmaydi, ro‘zg‘orda bo‘lsa, ko‘z ko‘rib, quloq tutguday arzigulik 
buyum qolgani yo‘q. Bir chekkadan sotib yeb turibmiz. «yotib yeganga tog‘ ham 
chidamas» deganlar. Eh-ha bu bolalar qachon ulg‘ayadi-yu, qachon o‘zining no-
nini topib yeydigan bo‘ladi? 
– To‘g‘ri aytasiz, buvijon, – dedi o‘g‘ri. – Mening ham ikki bolam, xotinim, 
bitta kampir onam bor. Bir tovuqqa ham don kerak, ham suv kerak deganlari-
dak, shularni boqishim kerak. To‘rtta non topish uchun o‘zimni o‘tga-cho‘qqa 
uraman. Bo‘lmasa ishlay desam, bilagimda quvvatim bor, aql-u hushim joyida, 
menga hozir qilib yurgan o‘g‘rilik kasbi yoqadi deysizmi? 
– Biror boshqa kasb qilsang bo‘lmaydimi, bolam? – dedi kampir.
– Nima kasb qilay? Hamma kasblarning ham bozori kasod…
– Ha, mayli, o‘g‘rigina bolam, shu yetimlarning ham peshonasiga yozgani 
bordir. Axir noilojlikdan-ku shu harom yo‘lga qadam bosibsan. O‘ziga to‘qroq, 
badavlatroq odamlarnikiga borsang bo‘lmaydimi? 
–  E,  buvim  tushmagur,  soddasiz,  sodda  –  dedi  o‘g‘ri.  –  boylarning  uyiga 
tushib bo‘ladimi? Ularning eshiklari temirdan. Har bittasining qo‘rasida ikkita-
uchtadan itlari bor.
–  Bu  gaping  ham  to‘g‘ri,  o‘g‘rigina  bolam. Ammo  lekin  ehtiyot  bo‘l.  El-
yurtning oldida tag‘in badnom bo‘lib qolmagin,– dedi bizning kampir. – Endi 
bu yoqqa qara, o‘g‘ri bolam, hademay, tong yorishib qolar. Oshxonaning yoni-
dagi tutdan sirg‘alib pastga tush. O‘tinimiz yo‘q. Oshxonada bir-ikkita yong‘oq 
to‘nka bor, boltani olib shuni yorib ber, qumg‘on qo‘yaman. Kecha tog‘ang berib 
ketgan zog‘ora nondan ikkitasini olib qo‘yganman, birgalashib choy ichamiz.
79

---