Nutqi tо‗liq rivojlanmagan bolalar idrokining psixologik rivojlanish mazmuni

“О„xshashini olib kel” о„yini
О‗yining maqsadi: Narslarning nomini eslab qolishga о‗rgatish orqali bolalarning 
lug‗atini boyitish. 
О‗yin uchun jihozlar: Turli о‗yinchoq va buyumlar, shu buyumlarning rasmi aks 
ettirilgan kartochkalar. Katochkalar bunday vaqtda juft bо‗lishi ham mumkin. 
Buyumlar о‗rniga kartochkalardan foydalanish ham tavsiya etiladi. 
О‗yinni о‗tkazish: Bu о‗yinni uch xil variantda о‗ynash mumkin. 
I.
Variant. Juft kartochkalarning bir nusxasini xonaning har yeriga tarqatib 
qо‗yiladi. Bolaga kartochkaning ikkinchi nusxasi beriladi. Bola qо‗liga olgan 
kartochkada nimaning rasmi aks ettirilgan bо‗lsa, oldin uning nomini shaklini aytadi. 
Sо‗ng bolaga kartochkalardan xuddi shuning о‗ziga о‗xshashini topib kelish vazifasi 
beriladi. Bola qо‗lidagi kartochkaning о‗xshashini topib kelganidan keyin uni 
bolalarga qо‗rsatadi va nomini yana bir bor takrorlaydi. 
II.
Variant. Bolaga kartochka kо‗rsatiladi va orqasini о‗girib qо‗yiladi. Bola 
kо‗rib esida qolgan bо‗yicha kartochkaning о‗xshashini topib olib keladi 
va u haqda sо‗zlab beradi. 
III.
Variant. Kartochkalar о‗rnida buyumlardan foydalaniladi. Buyumlarga 
qarab ularning rasmlari yoki rasmlarga qarab topish vazifasi beriladi. Har 
ikki variantda ham birinchisidan singari buyumning nomini qayta ayttirish 
usuli qо‗llaniladi. 

---

36 
“О„xshaydimi- о„xshamaydimi” о„yini 
O‗yining maqsadi: Bolalarning narsalarning tuzilishi, tashqi ko‗rinishi haqida 
tushunchalarni mustahkamlash, so‗z boyligini orttirish va idrok qilishga o‗rgatish va 
so‗zlab berish qobilyatini o‗stirish. 
O‗yin uchun jixozlar: Ikkita uy jihozlari, ikkita o‗yinchoq, ikki xil gulning rasmi 
va boshqalar. 
1.“Kim chaqqon
”.
Bolalarga istalgan biror matndagi ko‗p uchraydigan 
xarflarni, masalan, ―o‖ yoki ―e‖ harflarni tez va aniq belgilab chiqish tavsiya etiladi. 
Testning muvaffaqiyatli bajarilishi, bajarilish vaqti, xatolar soni va belgilanmay 
qoldirilgan xatolar soni bilan baxolanadi. Bu ko‗rsatkichlar qanchalik kam bo‗lsa, test 
shunchalik yaxshi bajarilgan bo‗ladi. Bunda bolani rag‗batlantirish va uni 
qiziqtirishlarni oshirishga erishish kerak. 
Diqqatni ko‗chuvchanligi va taqsimlanishi mashq qildirish uchun vazifani 
o‗zgartirish kerak. Bunda, bitta harfni vertikal chiziq bilan boshqasini gorizantal 
chiziq bilan uchirish yoki o‗qituvchining ishorasi bilan shu harflarni o‗chirishda 
o‗rnini almashtirish mumkin. Masalan, bir hafrni o‗chirish, ikkinchi harfni tagiga 
chizish, uchinchi harfni doira ichiga olish va x.k. Bunday mashqlarning maqsadi – 
odatiy harakatlarni avtomatisizm darajasiga yetkazish, aniq bo‗ysuntirilgan, aniq 
maqsadni aniqlash. Mashqlar davomiyligi bolaning yoshiga qarab belgilanadi. (kichik 
maktab yosh – 15 min; o‗smirlar uchun 30 minutgacha).