Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti n. S. Gaipova, M. Z. Ismatullayeva, A. S. Axmetova

2.11.Bezak  qaviqlar
T ik u v c h ilik   b u y u m la rin in g   b a d iiy   b e za sh   u c h u n   b ezak  
qaviqlardan  foydalaniladi.  Bezak  qaviqlar  asosan  ay o llar  va 
b o lalar  kiyim larini  b ezashda,  shuningdek  sochiq,  dastu rx o n , 
s a lfe tk a ,  y o stiq   jild la r i  kab i  b u y u m la rg a   b e z a k   b e ris h d a  
ishlatiladi.
Bezak  choki  sifatida  qiya  qaviq,  xalqasimon  va  yo‘rma  qaviqlar, 
iroqsimon  qaviqlardan  foydalaniladi
24

---

а
b
17-rasm
Yo‘rma qaviqlar gazlama qirqimlariga ishlov berish uchun hamda 
kashta chok sifatida ishlatilishi mumkin.  Bunda qaviqlarning zichligiga, 
uzunligiga  qarab  turlicha  qaviqqatorlar  hosil  qilish  mumkin  (17-
rasm).
Uzun  va  kalta  qaviqlami  navbat  bilan  joylashtirib  yoki  bir  necha 
qaviqlami guruhlaiga bidashtirib tuiiicha bezak qaviqlar tikiladi (18-rasm).
18-rasm
Iroqisimon qaviq ham kashta tikishda ko‘p ishlatiladi.  Bu qaviqning 
yana  bir turi  barqut  qaviq b o iib ,  bunda aw al  iroqsimon  qaviqqator
25

---

tikiladi,  keyin  qaviqlar  orasida  boshqa  rangli  ip  aylantirib o ‘tkazib 
chiqiladi  (19  -  rasm).
19-rasm
Chirmashuvchi chok.  Bu chok asosan tasvirlaming konturini tikib 
chiqishda  va  ensiz  chiziqlarni  tikishda  ishlatiladi.  Bu  chok  zich 
joylashgan kalta qiya qaviqlardan  iborat.
20-rasm 
21-rasm
Ish  chapdan o ‘ngga qarab bajariladi,  bunda  ip  “o ‘zidan  nariga” 
qaratib  yo‘naltiriladi,  igna  esa  aksincha  doim   “ o ‘ziga  qaratib” 
harakatlantiriladi  (20-rasm).
Zanjirsimon chok - bir-biridan chiqqan halqalar qatori ko‘rinishiga 
ega.  Ishni  bajarish  do im o   “ o ‘ziga  q a ra tib ” ,  o ‘ngdan  chapga 
yo‘naltiriladi.  Ignani  o ‘ng  tom ongachiqarilib,  ipni  bosh  barmoq 
bilan  xalqa  hosil  qilib  ushlab  turiladi,  ignani  oldingi  teshikdan 
kiritilib,  xalqa  o‘rtasidan  chiqariladi  (21-rasm)
Siniq chok (zigzag)  - qiya choklam ing uzluksiz joylashishi bo‘lib, 
gazlamaning  orqa  tom onida  2  ta  parallel  uzluksiz  qaviqqator  hosil 
boMadi.  Bunda  igna  har  safar  oldingi  qaviq  teshigidan  kirgiziladi. 
Siniq chok asosida ham xuddi  iroqsimon chokdagi  kabi barqut chok 
bajarish  mumkin  (22  -  rasm).
26

---

2 2 -ra sm
M ahkamlama xalqa qaviq  -  trikotaj  materiallarga  kashta tikishda 
ishlatiladi,  aw al bitta  zanjirsimon qaviq solinadi,  ip  o ‘ng tomonga 
o ‘tkazilib  xalqa  hosil  qilinadi,  ignani  birinchi  teshikdagi  kiigizib, 
halqaning o ‘rtasidan chiqariladi va kichkina qaviq hosil qilib,  ignani 
petlya  tashqarisidan  gazlamaning  teskari  tom onidan  o ‘tkaziladi  (23
-  rasm).
Tugunchalar  -  tikish  uchun  ipni  gazlama teskarisidan  o ‘ngiga 
o ‘tkaziladi,  igna  uchiga  ipni  bir  necha  marta  aylantirib,  yana 
ilgargi  teshik yonidan gazlama orqasiga o ‘tkaziladi  (24-rasm).
23-rasm 
24-rasm
27

---