Насослар ва насос станциялари

17–masala. D320–70 markazdan qochma nasosi balandligi turlicha bo‘lgan ikki suv minorasiga uzatadi. Suvni 1–suv minorasiga ko‘tarish geometrik balandligi N_g1 = 39 m, 2–minora bakiga – N_g2 = 34 m. Kuch liniyasi esa diametri d_n1 = 250 mm va d_n2 = 200 mm, hamda uzunligi l_n1=1800 m va l_n2 = 1400 m dan iborat bыlgan cho‘yan quvurlardan yig‘ilgan. Tizim sxemasi va nasos tavsifi 5.21– rasmda keltirilgan.

21. 
    –rasm. Ikkita suv minorasiga suv uzatish sxemasi
    

So‘ruvchi hamda qisqa kuch liniyasidagi qarshiliklarni kichikligi tufayli hisobga olmaslik ham mumkin.
Nasosning q, H, η_n va N_n parametrlarini, hamda 1 va 2–suv minoralariga uzatiladigan sarfni aniqlash talab etiladi.
Javob: q = 85,4l/s, N = 69,1 m; η_n = 0,79; N_n = 71,5 kVt; birinchi minoraga suv q_vb1 = 49,1 l/s, ikkinchi minoraga q_vb2 = 36,3 l/s uzatilishini ko‘rsatadi.


5–misol. D320–70 markazdan qochma nasosi suvni balandligi bir xil bo‘lgan ikki suv minorasiga uzatadi. Suvni ko‘tarish geometrik balandligi N_g = 36 m. Kuch liniyalarining ajralish nuqtasi nasosdan ancha narida joylashgan. So‘ruvchi liniya diametri d_vs = 250 mm, uzunligi l_vs = 40 m bo‘lgan po‘lat quvurlardan iborat.
Kuch liniyasi esa nasosdan to ajralish joyigacha (N nuqtasiga qadar) diametri d_n = 250 mm va uzunligi l_n = 120 m hamda ajralish joyidan keyin d_n2 = 200 mm va uzunligi l_n1 = 1600 m hamda d_n2 = 200 mm va uzunligi l_n2 = 2300 m ga ega bo‘lgan cho‘yan quvurlardan yig‘ilgan. Tizim sxemasi va nasos tavsifi 22–rasmda keltirilgan.

22. 
    –rasm. Suv minoralariga suv uzatuvchi nasoslari ajralish joyidan uzoqda joylashgan tizim sxemasi (a); D320–50 markazdan qochma nasosining tavsifi (b).
    

Nasosning q, H, η_n va N_n parametrlarini, hamda 1 va 2–suv minoralariga uzatiladigan sarfni aniqlash talab etiladi.

Echim. N ajralish nuqtasi nasosdan shu qadar uzoq bo‘lib, bu mazkur liniyadagi qarshiliklarni inkor etish mumkin bo‘lmagan hollarda nasos tavsifi N ajralish nuqtasi tomon qayta qurilishi kerak. Bu holda har bir sarfga so‘rilish liniyasi hamda kuch liniyasida nasosdan to N ajralish nuqtasiga qadar oqim yo‘qotishi muvofiq ko‘rsatkichiga kam bo‘lgan oqim kuchi to‘g‘ri keladi. Nasosning N (q–H_n) nuqtasiga oid tavsifini olish uchun so‘rilish liniyasi hamda kuch liniyasida nasosdan N nuqtagacha bo‘lgan oqim kuchi yo‘qotishlari quyidagi formula bo‘yicha aniqlanadi:

h= (1,1A_vsl_vsK_vs+1,05A_nl_nK_n)Q².

So‘ng q – h qarshiliklar egri chizig‘i qurilib (5.22–rasm, b) va nasos tavsifi ordinatalari – q – H tegishli sarf bo‘lganida ushbu oqim yo‘qotishlari ko‘rsatkichiga kamayadi. Keyingi navbatda oqim kuchi o‘tkazish quvurlarining tavsiflari – q – H_tr1 va q – H_tr2 quriladi. Shundan keyin ushbu tavsiflarning abssissalari oqim kuchlari teng bo‘lganida qo‘shilib, tizimning umumiy tavsifini

hosil qiladilar. Q – H_n va Σq –H_tr1+2 egri chiziqlarining A kesishuv nuqtasi nasos ishining nuqtasi bo‘lib, unga ko‘ra uning barcha parametrlari hamda har bir suv minorasiga uzatilayotgan suv miqdori aniqlanadi.
5–misolga qiyosan bu masala quyidagicha echiladi.
So‘rilish liniyasi hamda nasosdan N nuqtasiga qadar liniyadagi oqim yo‘qotishlari tenglamasi tuziladi:


h= (1,1A_vsl_vsK_vs+1,05A_nl_nK_n)Q² =
= (1,1∙1,653∙40∙K_vs+1,05∙2,299∙120∙K_n)Q² = (72,7K_vs+289,7K_n)Q² .

q sarflari q = 0 dan q = 100 l/s ga qadar bo‘lganida h ko‘rsatkichlari aniqlanadi.

Q va h ning olingan ko‘rsatkichlari bo‘yicha nasos tavsifi grafigida q – h egri chizig‘i chiziladi (22–rasm, b).
Nasos tavsifi – q – h ning nasos tavsifi N nuqtaga keltirilgan (bu eri chala qoldi)...
5.12-jadval

q, l/s	Q, m^3/s	^Uvs^,^m/s	^Kvs	^Un^, m/s	^Kn	h, m
0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100	– 0,01 0,02 0,03 0,04 0,05 0,06 0,07 0,08 0,09 0,10	– 0,20 0,38 0,56 0,75 0,94 1,13 1,32 1,51 1,70 1,88	– 1,244 1,123 1,065 1,029 1,007 0,991 0,997 0,968 0,961 0.955	– 0,19 0,39 0,60 0,80 0,99 1,19 1,39 1,59 1,79 1,99	– 1,456 1,231 1,115 1,047 1,002 0,968 0,941 0,918 0,900 0,885	0 0,05 0,18 0,36 0,60 0,91 1,27 1,68 2,15 2,68 3,17

Kuch o‘tkazish quvurining N nuqtadan 1–suv minorasiga qadar tavsifi tuziladi: H_tr1=N_g+1,05A_n1∙l_n1∙K_n1∙Q²=36+1,05∙7,399∙1600K_n1∙Q²=36+12430,2K_n1Q².

Kuch o‘tkazish quvurining N nuqtadan 2–suv minorasiga qadar tavsifi tuziladi: H_tr2=N_g+1,05A_n2∙l_n2∙K_n2∙Q²=36+1,05∙7,399∙2300K_n2Q²=36+17868,5K_n2Q².
N_tr1 va N_tr2 hisob–kitobi natijalari jadvalda keltirilgan.
5.13-jadval

q, l/s	Q, m^3/s	^Un ^=^Un m/s	^Kn1^=^Kn2	^Ntr1^,^m	^Ntr2^,^m
0 10 20 30 40 50 60 70	– 0,01 0,02 0,03 0,04 0,05 0,06 0,07	– 0,31 0,62 0,93 1,24 1,55 1,86 2,17	– 1,3 1,107 1,016 0,959 0,922 0,894 0,873	36 37,61 41,50 47,37 55,07 64,65 76,00 89,17	36 38,32 43,91 52,34 63,42 77,18 93,5 –

Olingan q – H_tr1 hamda q – H_tr2 bo‘yicha nasos tavsifi grafigida q – H_tr1 va q – H_tr2 o‘tkazish quvurlari tavsiflari tuziladi.

Σq –H_tr1+2 tizimining umumiy tavsifi q – H_tr1 hamda q – H_tr2 o‘tkazish quvurlarining tavsifi uchun oqim kuchi bir xil bo‘lganida sarflarni qo‘shish yordamida quriladi.
Nasosning keltirilgan tavsifi va Σq –H_tr1+2 tizimining umumiy tavsifining A kesishuv nuqtasi nasosning ish nuqtasi bo‘lib, uning parametrlarini shunga ko‘ra aniqlaydilar: q = 85 l/s va η_n = 0,79.
Nasos oqim kuchi – N A_o nuqtaga ko‘ra so‘rilish liniyasidagi hamda nasosdan N nuqtasiga qadar bo‘lgan liniyadagi oqim kuchi yo‘qotishlarini hisobga olgan holda aniqlanadi: N = 69 m. Nasos tavsifi grafigida q – H egri chizig‘i ko‘rsatilmaganligi sababli, u holda nasos quvvatini quyidagi formulaga binoan topish mumkin:


_{N =} gQH _ 1000  9,81 0,086  69 _{ 73,7кВт.}

н
ⁿ 1000
1000  0,79

A nuqta orqali q – H_tr1 va q – H_tr2 egri chiziqlari bilan kesishguniga qadar A – a gorizontal chizig‘ini o‘tkazish bilan A₁ va A₂ nuqtalariga ega bo‘lib, 1 va 2–suv minoralariga uzatiladigan suv sarflari ularga binoan topiladi. 1–suv minorasiga ketayotgan sarf q_vb1 = 47 l/s bo‘lsa, 2–minoraga q_vb2 = 39 l/s suv uzatiladi.