Namangan muhandislik-texnologiya instituti "sichtei" kafedrasi "hozirgi zamon raqobat nazariyasi"

Fizik resurslar,
ya’ni yer uchastkalari, suvlar, foydali qazilmalar, o rmon 
resurlari, gidroelektroenergiya manbalari, va boshqa tabiiy sharoitlarning miqdori, 
sifati, bahosi. Mamlakatning iqlimiy sharoitlari, uning hajmi va jo'g'rofiy holati fizik 
resurslarning bir qismi sifatida qaralishi mumkin. Yetkazib beruvi yoki mahsulot o 
tkazish bozori bo lgan mamlakatlarga nisbatan joylashuv, transport xarajatlariga ta’sir 
qiladi va madaniy hamda ishbilarmonlik almashuvlarini osonlashtiradi. Masalan, 
Germaniyaga yaqinlik tarixan shved sanoatiga katta ta’sir ko'rsatdi. Mamlakat 
113 

---

jo ylashgan soat mintaqasi ham ko'p narsani anglatishi mumkin (hatto butunjahon 
telekommunikatsiya tizimi mavjud bo'lganda ham). Londonning AQSh va Yaponiyaga 
nisbatan joylashuvi ko'pincha u yerda moliyaviy xizmatlarni joylashtirishdagi ustunlik 
deb baholanadi, chunki Londonda joylashgan firmalar ham yaponiya, ham AQSh bilan 
bir ish kuni mobaynida ish olib borishlari mumkin. 
Bilimlar resursi,
ya’ni tvoarlar va xizmatlarga ta’sir qiluvchi ilmiy, texnik va 
bozor axbortlari yig'indisi. Bilimlar zaxirasi universitetlar, davlat ilmiy-tadqiqot 
institutlari, xususiy tadqiqot muassasalari, davlat statistika xizmati, ish va ilmiy 
adabiyotlar, bozorni tadqiq qilish ma’lumotlar banki, savdo assotsiatsiyalari va boshqa 
manbalarda joylashgan. Mamlakatdagi ilmiy va boshqa bilimlar o'z ichiga yuzlab 
fanlarni oladi: akustika, materialshunoslik, tuproq kimyosi va h.k. 
Pul resurslari.
Bu - sanoatni moliyalashtirishga sarflanishi mumkin bo'lgan 
kapital miqdori va bahosi. Kapital bir xil emas, u ta’minlanmagan qarzdorlik, 
ta’minlangan qarz, yuqori tavakkal va yuqori daromadga ega bo lgan spekulyativ 
qimmatli qog'ozlar, aktsiyalar, venchur mablag'lari kabi shakllarga ega. Har bir 
shaklning o'z faoliyat ko'rsatish sharoitlari bor. Mamlakatdagi kapitlaning umumiy 
hajmi va uning joylashish shakllariga jamg'amralar darajasi va milliy bozor tuzidishi 
ta’sir qiladi. Unisi ham, bunisi ham turli mamlakatlarda har xil. Kapital bozorlarining 
globallashuvi va bir mamlakatdan boshqasiga yirik kapitallarning o'tishi tufayli turli 
mamlakatlardagi sharoitlar asta-sekin tenglashmoqda, lekin baribir farqlar mavjud va 
ular noma’lum muddatlargacha saqlanib qoladigan ko'rinadi.