Namangan davlat


II BOB. AXBOROT TIZIMLARIDA AXBOROT XAVFSIZLIGINI TAMINLASH USULLARI VA VOSITALARI



Download 183,71 Kb.
bet7/12
Sana12.07.2022
Hajmi183,71 Kb.
#780629
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   12
Bog'liq
O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi n

II BOB. AXBOROT TIZIMLARIDA AXBOROT XAVFSIZLIGINI TAMINLASH USULLARI VA VOSITALARI.

    1. Axborotni ximoyalashning kriptografik usullari.


Axborotlami kriptografik himoyalash usullari axborot xavfsizligi uchun kurashda samarali vosita bo‗lib, bugungi kunda ular axborot tizim- larida keng qo‗llanilmoqda.
Kriptografiya usullari - axborotning konfidensialligi va butunligini ta‘minlashning kuchli qurollaridan biri hisoblanadi. Kriptografiyaning asosiy elementi - bu shifrlashdir.
Zamonaviy shifrlash usullari quyidagi talablarga javob berishi lozim:

  • shifring mustahkamligi kriptotahlilga shunday qarshi tura olishi kerakki, bunda shifrdan ochish faqatgina kalitlami to4liq topish orqali amalga oshirilishi mumkin bolsin;

  • kriptomustahkamlik shifrlash algoritmining maxfiyligi bilan emas, balki, kalitning maxfiyligi bilan ta‘minlanishi lozim.

  • shifrmatn hajm jihatidan dastlabki axborotdan sezilarli darajada yuqori boiib ketmasligi kerak;

  • shifrlash jarayonida yuzaga keladigan xatolar axborot buzilishi va yo4qotilishiga olib kelmasligi kerak;

  • shifrlash vaqti katta boimasligi kerak;

  • shifrlash narxi shifrlanayotgan axborot qiymati bilan mos kelishi kerak.

Ochiq va yopiq kalitlar bilan shifrlash tizitni. Kalitdan foydalanib shifrlash algoritmining ikki xil ko'rinishi mavjud: simmetrik va asimmetrik (ochiq kalitli).
Ma‘lumotlami shifrlash uchun foydalanilgan kalit shifmi ochish kalitidan olingan yoki aksincha bo‗lsa, bunday kriptografik algoritmlar simmetrik deb nomlanadi. Kopgina simmetrik algoritmlarda yagona kalitdan foydalaniladi. Bunday algoritmlar bir kalitli yoki maxfiy kalitli algoritmlar deb ataladi hamda xabami yuboruvchi va uni qabul qiluvchi qanday kalitdan foydalanishni kelishib olishlarini talab etadi. Bir kalitli algoritmlaming ishonchliligi kalitni tanlash bilan aniqlanadi. Agar g‗araz- go‘y kimsaga kalit ma‘lum bo‘Isa, u hech qanday qiyinchiliklarsiz barcha tutib olingan ma‘lumotlami shifrdan ochish imkonigi ega b‘oladi. Demak, bunday shifrlash usulida tanlangan kalitni begonalardan sir saqlash muhim ahamiyatga ega.
Shifrlashning simmetrik algoritmlari ikki turda bo‗ladi. Ulardan biri ochiq matnga bitlar bo4yicha ishlov beradi. Ular potokli algoritmlar yoki potokli shifrlar deb nomlanadi. Ikkinchisida esa, ochiq matn bir necha bitdan iborat bo4lgan bloklarga bolinadi. Bunday algoritmlar blokli algo- ritmlar yoki blokli shifrlar deb nomlanadi. Blokli shifrlashning zamonaviy algoritmlarida, odatda, blok uzunligi 64 bitni tashkil etadi.
Simmetriyali tizimlarda kuyidagi ikkita muammo mavjud:

  1. Axborot almashishda ishtirok etuvchilar qanday yo‗l bilan maxfiy kalitni bir-birlariga uzatishlari;

  2. Jo‘natilgan xabaming haqiqiyligini aniqlash.

Shifrlashning simmetrik kriptotizimida shifrlash va rasshifrovka qilish uchun bitta kalitning o‘zi ishlatiladi. Demak, shifrlash kalitidan foydalanish huquqiga ega bo‘lgan har qanday odam axborotni rasshifrovka qilishi mumkin. Shu sababli, simmetrik kriptotizimlar maxfiy kalitli kriptotizimlar deb yuritiladi. Ya‘ni shifrlash kalitidan faqat axborot atalgan odamgina foydalana olishi mumkin. Shifrlashning simmetrik kriptotizimi sxemasi quyidagi rasmda tasvirlangan.

Download 183,71 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   12




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish