Namangan davlat univеrsitеti boshlang‟ich ta'lim mеtodikasi kafеdrasi



Download 2,14 Mb.
Pdf ko'rish
bet186/365
Sana31.12.2021
Hajmi2,14 Mb.
#261057
1   ...   182   183   184   185   186   187   188   189   ...   365
Bog'liq
Namangan davlat univеrsitеti boshlang ich ta'lim mеtodikasi kafе

5. Orttirma nisbat 
Bu nisbat shaklida  harakat  grammatik sub‘ekt (ega)ning boshqa bir sub‘ekt  yoki 
ob‘ektga ta‘siri, tazyiqi bilan bajariladi. 
Masalan:  Biz  Hamid  Olimjon  bilan  bunday  oydin,  musaffo  kechalarni  ko„p 
o„tkazganmiz  (G„  .G„  .)  gapida  ikkita  sub‘ekt  mavjud  bo‗lib,  asosiy  sub‘ekt  vositali 
to‗ldiruvchi  (Hamid  Olimjon  bilan),  ikkinchi  darajali  sub‘ekt  esa  ega  (Biz)  vazifasida 
qo‗llangan  bo‗lib,  o‗tkazganmiz  harakati  sub‘ektning  sub‘ektga  ta‘siri  natijasida 
bajarilgan. 
SHuningdek, orttirma nisbatdagi fe‘lda faqat bir sub‘ekt mavjud bo‗ladi. Bunday 
holda harakat ob‘ektga (to‗ldiruvchiga) o‗tadi. Masalan: U kitob keltirdi kabi. 
Orttirma nisbat fe‘l negiziga quyidagi affikslarni qo‗shish bilan yasaladi: 
a) fe‘l negiziga –t affiksini qo‗shish bilan: qisqart, boyit kabi; 
b) fe‘l negiziga –tir (-dir) affikslarini qo‗shish bilan: keltir, chaqirtir, kuldir, buzdir 
kabi; 
v) sh, ch, t, undoshlari bilan tugagan fe‘l negizlariga  –ir affiksini qo‗shish bilan: 
shoshir, ichir, botir kabi; 
g) oxiri undosh bilan tugagan  bir bo‗g‗inli fe‘l negizlariga  –ar affiksini qo‗shish 
bilan: chiqar, qaytar kabi; 
d) oxiri undosh bilan tugagan fe‘l negizlariga -g‗iz, -giz, -qaz, -g‗az, -kaz, -qiz, -
kiz affikslarini qo‗shish bilan: turg‗iz, egiz, o‗tkaz, qutqaz, yutqiz, etkiz kabi; 
1-ilova 
- Fe‘llarning leksik va grammatik xususiyatlari haqida gapiring. 


109 
 
- Fe‘lning ma`no turlarini sanab bering. 
- Bo‘lishli va bo‘lishsiz fe‘llarni ayting ular ishtirokida gaplar tuzing.  
- O‘timli va o‘timsiz fe‘llarni misollar bilan izohlang. 
2-ilova 
 Mualliflar  R.  Ikromova,  D.Muhamedova,  M.Hamroyevlarning  ―Ona  tilidan‖ 
mashqlar to`plami kitobidan quyidagi mashqlar bajariladi 

Download 2,14 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   182   183   184   185   186   187   188   189   ...   365




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish