Mundarij a I. I o‘quv materiallar (ma’ruza)

Nazorat savollari

1. 
   Transport-ekspeditsiya korxonalarining raqobat qila olish qobiliyati nimani bildiradi?
   
2. 
   Ekspeditsion korxonalarning ishini rejalashtirish qanday amalga oshiriladi?
   
3. 
   Raqobatni harakatlantiruvchi kuchlarga xarakteristika bering.
   

5-mavzu. Transportda logistik xizmat ko‘rsatishning terminal tizimi

(2-soat)
Tayanchiboralar: terminal– transport-ekspeditorlik korxonasi, bojhona organlari, magistral bog‘lanish, omborhona, magistral terminallar, yuk avtostansiyalari, majmuaviy transport-ekspeditorlik xizmatlar, buking-nota (booking-not), stividorlikishi, talmanishlari.
Ko‘rsatiladigan xizmatlarning hajmlari va ro‘yxati bo‘yicha mijozlarga xizmat ko‘rsatishning yuqori sifatini ta’minlaydigan transportfaoliyatini keng rivojlantirish bozor sharoitlarining xarakterli alomati bo‘lib hisoblanadi. Ishlab chiqarish-texnika bazasi va xodimlarga ega bo‘lgan terminallar shaharlararo va xalqaro tashishlarda transport xizmatlar ko‘rsatishning asosiy zvenosi bo‘lib hisoblanadi. Ular transport ekspeditsiyasi bo‘yicha ishlarning butun kompleksini bajaradi.

Terminal – transportkorxonasining yuklarni magistral tashish uchun asbob-uskunalar va xodimlarga ega bo‘lgan inshootlar majmuasidir. Tashkiliy jihatdan terminal mustaqil korxona yoki asosiy ekspluatatsion-texnik talablar bajarilgan sharoitda turlicha mulk shakllariga ega bo‘lgan transportkorxonasining strukturaviy bo‘linmasi bo‘lishi mumkin.

Terminallarni yaratish va ularning faoliyat yuritishidan ko‘zlangan maqsadlar:

• 
  shaharlararo va xalqaro bog‘lanishlarda mijozga transport xizmatlar majmuasini taqdim qilish bilan yuklarni etkazib berishni tashkil qilish (birinchi navbatda kichik partiyali yuklarni terminalli texnologiya bo‘yicha);
  
• 
  mijozlarga xizmat ko‘rsatish sifatini oshirish va yuklarni etkazib berish muddatlarini qisqartirish;
  
• 
  transportirovka qilishda yuklarning isrofini kamaytirish;
  
• 
  harakatlanuvchi sostavdan foydalanish samaradorligini oshirish va haydovchilarga servis xizmatlari ko‘rsatishni rivojlantirish.
  

Terminallarning asosiy vazifalari va funksiyalari:

• 
  terminallarning faoliyat ko‘rsatish zonasida yukni jo‘natuvchiga ham, yukni qabul qilib oluvchiga ham majmuaviy transport xizmatlari ko‘rsatish;
  
• 
  tijorat transportidan foydalanadigan korxonalar uchun transport-ekspeditsiya xizmatlari bo‘yicha ba’zi bir alohida xizmatlarni taqdim qilish;
  
• 
  o‘zining faoliyat ko‘rsatish zonasi va boshqa regionlardagi transport-ekspeditsiya korxonalari bilan o‘zaro harakatlarni tashkil qilish;
  
• 
  boshqa regionlardan kelgan avtotransportga xizmat ko‘rsatish;
  
• 
  bojxona organlari bilan o‘zaro harakatlarni yo‘lga qo‘yishni tashkil qilish.
  

Transport ekspeditsiyasining rivojlanishi sharoitlarida transport-ekspeditsiya xizmatlari bozorini o‘rganish va o‘zlashtirish, yukning harakatini logistika tamoyillarini qo‘llash bilan tashkil qilish, yuklarni etkazib berishning tezkor uslublarini qo‘llash, mijozlarga majmuaviy transportxizmat ko‘rsatish va yuklarni etkazib berishning boshqa progressiv texnologiyalarini qo‘llash, shuningdek informatsion tizimni rivojlantirishning progressiv uslublaridan foydalanish hisobiga mijozlarga xizmat ko‘rsatishning turli-tuman o‘ziga xos xususiyatlarini hisobga olish bilan terminallar faoliyatining o‘zgarishi sodir bo‘ladi.