Muallif: o’q. A. Avliyoqulov

Kecha-kunduz. Soat. Daqiqa|^

Soatning kichik mill vaqtning necha bo 'IganiniKO 'rsatadi. U bir katta chiziqchadan ikkinchi katta chiziqchaga 1 soatda o'tadi. Soatning katta mili daqiqani ko'rsatadi. U bir kichik chiziqchadan ikkinchisiga 1 daqiqada o'tadi.
$j$&tftka bir kecha-kitriduzga teng bo'ladi.

Wkecha-kunduz = 24 soat, 1 soat = 60 daqiqa ^!i>

Mttfll i

m&ikitning kichik mill bir kecha-kunduida 2 marta aylanib itjhiqadi. Sutka tungi soat, 12.00 da boshlanadi va 24 soatdan

"jltyin shu vaqtda tugaydi.

Hafta. Oy. Fasl. Yil.

-.

1 yil = 12 oy. Yanvar, fevral, man, aprel, may, iyun, iyul, avgust, sentabr, oktabr, noyabr, dekabr.

1 yilda 4 fast bor: bahor, yoz, kuz., qish.

Har bir fa si 3 oy davom etadi.

1 hafta = 7 kun. Dushanba, seshanba, chorshanba, payshanba, juma, shanba, yakshanba.

y , ^

Maqsad. 5 ichida sanash va predmetlarni bittalab sanab ajratish, hisoblash malakasini mustahkamlash. Predmetni tartibi bilan ko'rsatib, o'ng qo'l bilan chapdan o'ngga qarab sanash, natijaviy sonning nomini aytish, sanab ajratishda sonni eslab qolish, predmetlarni bittalab olish, topshiriqlarni bajarishda hisob berish, 2 va 3,3 va 4 ta predmetdan tashkil topgan to'plamni farq qila bilish.

Mashg'ulotning borishi. Pedagog bolalarga murojaat qilib:

,,Bolalar bugun matematika mashg'uloti. Biz sanashni, xilma-xil masalalarni yechishni, predmetlarning nechta ekanligini aniqlash, ularning shakli va o'lchamini taqqoslashni o'rganamiz. Diqqat bilan tinglash hamda savollarga to'g'ri javob berishga harakat qilish kerak"

— deydi. ^

Pedagog bolalarga 2 ta o'yinchoq rasmini namoyish qila^ (rasmlarda transportning har xil turlari: arava va mototsikl, ikki hamda uch g'ildirakli velosi pedlar, bolalar aravachasi va avtomobil tasvirlangan), so'ngra ,,Nimaning g'ildiragi katta: aravachanimi yoki mototsiklnikimi? Qanday qilib bildingiz? Qaysi velosi pedning

g'ildiragi katta? Va hokazo savollar beriladi. Bolalarning javobini tinglab bo'lgach: ,,Nima ko'p yoki kam ekanligini bilmoqchi bo'lganlarida predmetni sanaydilar hamda taqqoslaydilar. Bugun biz qanday qilib to'g'ri sanash kerakligini eslaymiz", — deydi pedagog. Keyin o'yinchoq stoli atrofida o'tirgan 4 ta qo'g'irchoqni ko'rsatib: ,,Kim bizga niehmon bo'lib keldi?" ,,Keling ularni choy bilan mehmon qilamiz! Choy ichish uchun nimalar olib kelish kerak? Xato qilmaslik uchun awalo nima qilish kerak? Hamma qo'g'irchoqlar uchun bir yo'la nechta taqsimcha, piyola va qoshiq kerakligini kim aytadi? Qanday qilib to'g'ri sanash kerakligini eslang-chi?"— deydi pedagog. Zarurat tug'ilganda qo'shimcha savollar berish mumkin: ,,Qaysi qo'l bilan sanash kerak? Qaysi yo'nalishda?" Bir bolaga qo'g'irchoqlarni sanash, ikkinchisiga hamma qo'g'irchoqlarga yetadigan qilib piyola olib kelish taklif etiladi. Bolalar diqqati sonni eslab qolishga jalb etilib, to'g'ri to'rtburchaklar soni 4 ta, kvadrat ko'pmi (kammi) yoki to'g'ri to'rtburchakmi? Qaysi son katta (kichik): 4 mi yoki 5?".

,Ajoyib xaltacha" o'yini mashqi. Bolalar stolida geometrik flguralar (doira, kvadrat, uchburchak, to'g'ri to'rtburchak, shar, silindr, kub) solingan patnislar bor. Ularning rangi va o'lchamlari

bar xil (ha¥-bir bola uchun haf *WUHfWslgi shakldan 1 tadan). Pedagogning stoliga ham xuddi shund^ biroq o'lchamlari kattaroq figuralar, (1,5 marta kattasi) qo'yilgan. ,Ajoyib xaltacha" da ham xuddi shunday, lekin o'lchamlari kichikroq shakllar bor.

Pedagog figuralardan birini ko'rsatadi va bir bolani chaqiradi, u xaltacha ichidan xuddi shunday, lekin kichikroq o'lchamdagi figurani paypaslab topadi va uning nomini aytadi. ,,Buning doira (shar, kvadrat va hokazo) ekanligini sen qayerdan bilding? — deb so'raydi pedagog. U hamma bolalarga quticha ichida xuddi Igura^i topishni aytadi. So'rab bo'lgand^an keyin bpshqa j|iaqiri^|(hammasi bo'lib 6—7 ta bolar^haqiradi»|^

Maqsad. Bblalarning 4 va 5 sonining hosilTJb'lishi haqidagi tasawurlarni mustahkamlash: 5 ichidagi predmetlarni sanash, sanabJ ajratish va son, tovush sanog'ini esda saqlab qolish hamda to'plam sondagi tovush va buyumlar o'rtasidagi muvofiqligini aniqlash, geometrik shakllar: doira, kvadrat, uchburchak, to'g'ri to'rtbur- chak, shar, silindr, kublarni farq qila bilishni paypaslab topishga o'rgatish.