Mikrobiologiya va virusologiya

fotoreduktsiya
deb ataladi (quyidagi sxemaga qarang). 
 
CO2+2H2S +quyosh energiyasi

1/6C
6
H
12
O
6
+H2O+S
2 
Qirmizi rang bakteriyalarda fotosintez anaerob sharoitda boradi. Bu 
bakteriyalar 2 oilaga: Thiorodaceae (hujayrasida S tomchi shaklida to`planadi) va 
Athiorodaceae (hujayrasida S uchramaydi, bular H2S ni oksidlay olmaydi va 
organik moddalar bo`lgan oziq muxitida o`sa oladi)ga bo`linadi. Bulardagi 
fotosintez protsessi xuddi qirmizi rang bakteriyalardagiga o`xshash boradi, faqat 
O
2
ajralmaydi. Qirmizi rang bakteriyalar orasida avtogeterotroflar va avtotroflar 
ham bor. 
Yashil 
rang 
oltingugurt 
bakteriyalari 
hujayrasida 
yashil 
rangli 
bakterioveridin
pigmenti bo`ladi. Ular H2S ni o`zlashtirib, CO2 ni qaytaradi, 
hujayrasida oz miqdorda bakterioxlorofill va karotinoidlar uchraydi. Xemosintez 
protsessida organik moddalar ko`p miqdorda to`planmaydi, shuning uchun ham 
xemosintez fotosintez protsessi singari keng tarqalmagan, chunki fotosintez 
protsessida hosil bo`lgan organik moddalar barcha tirik organizmlar uchun oziq 
manbai hisoblanadi. 
7- mavzu. Mikrооrganizmlar metabоlizmi
Reja:
1.Mikrооrganizmlarda mоdda almashinuvi.
2. Katabоlitik va anabоlitik jarayonlar haqida tushuncha va ularning bog`liqligi. 
Aerоb nafas оlish. 
3. 
Bijg`ish va uning turlari. Anaerоb nafas оlish. Geksоzaning 
mikrооrganizmlar tоmоnidan parchalanishi.
 
 
Tayanch so`z va
 
iboralar:
 
mоdda almashinuvi, katоbоlitik va anоbоlitik 
jarayonlar, aerоb nafas оlish, bijg`ish, anaerоb nafas оlish, geksоzaning 
parchalanishi.
 
Katabolizm va biosintez haqida tushuncha.
Oksidlanish protsessining 
eng takomillashgan formasi va hayot uchun zarur bo`lgan energiya ajratadigan 
protsess bu nafas olishdir. Har bir tirik organizmga xos nafas olish tipi muayyan 
protsessga xizmat qiluvchi 
fermentlar
yig’indisiga bog’liq. Nafas olish 
protsessida shakarlar, oqsillar, yog’lar yoki hujayradagi boshqa zahira moddalar 
havo kislorodining ishtiroki bilan oksidlanadi, oqibatda karbonat angidrid bilan 
suv hosil bo`ladi. Protsessda ajralib chiqqan energiya mikroorganizmlarning 
hayot faoliyati uchun, o`sishi va rivojlanishi uchun sarf bo`ladi. 
Nafas olish protsessini quyidagi tenglama bilan ifodalash mumkin: 

---

37 
С
6
Н
12
О
6
+ 6О
2
= 6СО
2
+ 6Н
2
О + 2,87 
.
10
6
Ж 
Yuqoridagi tenglamadan ko`rinib turibdiki, nafas olish protsessida ko`p 
miqdorda energiya ajralar ekan, lekin u oz-ozdan ajraladi. Uning bir qismi 
ATFda to`planadi, zarur bo`lgan vaqtda ATF parchalanadi va hayot uchun zarur 
energiya ajraladi. Nafas olish protsessida sodir bo`ladigan fermentativ 
reaktsiyalar hayvonlarda, o`simliklarda va ko`pchilik mikroorganizmlarda bir 
xilda boradi. 
Mikroorganizm 
hujayrasiga o`tgan 
moddalar har xil kimyoviy 
reaktsiyalarda qatnashadi. Bundan tashqari hujayra hayot faoliyatida ishtirok 
etadigan kimyoviy reaktsiyalarning hammasi birgalikda