|
www.ziyouz.com
кутубхонаси
4
do‘st tutinishi kerak edi.
Kirisk hozir bola, og‘zidan ona suti ketmagan go‘dak bo‘lsa ham mayli, u kelgusida ishga
yaraydimi, yo‘qmi, hozir gap bunda emas. Kim bilsin, ehtimol bir kun vaqt kelib yoshi ulug‘lar holdan
toyib, keksayib qolganlarida, mana shu bola jamoaning kuniga yarar, uning tayanchi bo‘lib qolar.
Shunday bo‘lishi kerak ham. Avloddan-avlodga o‘tib kelayotgan azaliy hayot qonuni bu. Hayot shu
asosga qurilgan.
Qayiqdagilar shularni o‘ylashar, ammo hech kim bu haqda churq etib og‘iz ochmasdi. Bunday
fikrlar odamning dilidan kechadi-yu. tiliga kamdan-kam ko‘chadi. Shuning uchun ham Olapar sohilida
yashovchi Ona baliq — Suv parisi jamoasining odamlari Kiriskning birinchi ovga chiqishiga unchalik
e’tibor berishgani yo‘q. Aksincha, qabiladoshlar bolaning katta ovchilar bilan dengizga chiqib
ketayotganiga ahamiyat bermaganday ko‘rsatar edilar o‘zlarini. Go‘yo bu voqea e’tiborga
arzimaydigan edi.
Bolani faqat onasi kuzatib ko‘ydi. U ham bo‘lajak safar to‘g‘risida churq etmadi, qo‘ltiqqa
yetmasdanok o‘g‘li bilan xayrlasharkan, «Endi o‘rmonga boraver!» dedi u aniq eshittirib, hech
narsadan xabari yo‘qday. Ona dengizga emas, o‘rmon tomonga qarab qo‘shib qo‘ydi: «Ehtiyot bo‘l,
olib kelgan o‘tinlaring quruq bo‘lsin, o‘zing o‘rmonda adashib qolmagin!» Ona bu so‘zlarni bolani
kinrlar — jin-ajinalardan asrash uchun, yovuz ruhlarni chalg‘itish uchun aytdi. Ona Kiriskning otasi
Emrayin to‘g‘risida ham og‘iz ochmadi. Go‘yo ovga ota-bola emas, tasodifiy odamlar birga
borayotganday edi. Bu ham jinlarni chalg‘itish uchun; jinlar Emrayin bilan Kiriskning ota-bola
ekanligini bilishmasin. Chunki otalar bilan bolalar birga ovga chiqishlarini jinlar yoqtirishmaydi. Agar
bilib qolishsa, ota-boladan birortasini, halok kilishlari mumkin. Ota yoki boladan birortasi o‘lsa, tirik
qolgani vahimaga tushsin, qayg‘ursin, azob chekib, ikkinchi dengizga chiqmayman, boshqa o‘rmonga
kirmayman, deb qasam ichsin, deyishadi. Kinrlar ana shunaqa yovuz, makkor bo‘lishadi, odamlarga
ziyon yetkazish uchun har doim payt poylab turishadi.
Kiriskning o‘zi yovuz kinrlardan qo‘rqmaydi-ya. Endi go‘dak emas, axir. Ammo onasi qo‘rqadi,
qo‘rqqanda ham bolamga biron falokat yopishmasin, deb juda qo‘rqadi. Kirisk hali yosh, uni halok
etish jinlar uchun qiyin emas, deb o‘ylaydi. Onaning aytganlarida ham jon bor-da! Eh, nimasini
aytasan, bu la’nati kinrlar bolalarga ozmuncha azob keltirdimi — bolalar ulg‘ayib, ovchi bo‘lib
yetishmasin, deb ularga turli kasalliklarni ilashtirishadi, ziyon-zahmat yetkazib, mayib-majruh qilib
qo‘yishadi. Bunday nogiron odamlarning kimga ham keragi bor? Shuning uchun odam ayniqsa
go‘daklikda kinrlardan o‘zini asrashi kerak. Odam ulg‘ayib, oyoqqa turib, o‘zligini tanib olganidan
keyin har qanaqa jin-pinlardan qo‘rqmaydi. Bunday odamga jinlarning kuchi yetmaydi, ular bunday
kuchli kishilardan hayiqishadi.
Ona-bola shunday xayrlashishdi. Ona bir lahza jim qoldi; bu sukunat zamirida onaning tashvishli
iltijosi, umidlari yashiringan edi. Shundan so‘ng u bir marta ham orqasiga o‘girilmay qaytib ketdi.
Dengiz tomonga biron marta ham qayrilib qaramadi, otasi to‘g‘risida ham churq etmadi, ota-bolaning
qayoqqa borishidan zarracha xabari yo‘qday edi. Qiziq, bir kun avval ularni safarga shaylagan, uch
kunlik dengiz safariga oziq-ovqat tayyorlab bergan edi-ku. Endi bo‘lsa xuddi ularni tanimayotganday
ko‘rsatardi o‘zini. Bolasiga biror nima yopishmasin, jinlar biror narsani bilib qolmasin, deb
qo‘rqqanidan tashvishlarini yuzaga chiqarmasdi.
Shunday qilib, ona qo‘ltiqqa yetmasdan xayrlashdi. Bola esa onasi tayinlaganday, butalar orasida
ko‘rinmas jinlardan izlarini yashirgan bo‘lib, birpas aylandi va shundan so‘nggina uzoqlashib ketgan
kattalarga yetib olish uchun halloslab yugurib ketdi.
U birpasda kattalarga yetib oldi. Ular qo‘llarida miltiq, har hil tugun, yelkalarida to‘rlarni
ko‘targancha bamaylixotir borishayotgandi. Oldinda jamoa oqsoqoli O‘rxon bobo, keyinidan gavdali
va daroz, keng yag‘rinli sersoqol Emrayin, uning ketidan esa g‘o‘labirdan kelgan, dum-dumaloq va
chayir Milxun chayqalib borardi. Ular ustlariga boshdan-oyoq sovuq va nam o‘tkazmaydigan
po‘stinlarini kiyib olgan edilar. Kirisk ularga qaraganda bayramdagiday yasanib olgandi. Onasi
Chingiz Aytmatov. Sohil yoqalab chopayotgan olapar (qissa)
Do'stlaringiz bilan baham: | 
