“Metrologiya, standartlashtirish va sertifikatlash asoslari”

Nazorat savollar: 
1.
Sarf va bosim o‗lchashlardagi yangiliklar ? 
2.
Sarf bu nima? 
3.
Xajmli sarf oʻlchash usuli?
 
Ekspertiza, o‘lchash vositalarini davlat sinovlarinidan o‘tkazish, malakani tekshirish 
provayderi va xalqaro munosabatlar ilmiy ishlab chiqarish bo‘limi faoliyatini o‘rganish. 
 
Ishningmaqsadi: 
Ekspertli 
usullar. 
Ekspertlarning 
tajribasi, ziyrakligi, bilimdonligiga 
asoslangan. Ekspertlarning xulosalari yuqori aniqlikda, ishonchli, asoslangan, yanglishmagan, 
jamoa fikridan mustaqil, yangilangan, dadil va keng ko‗lamli bo‗lishi lozim. Ekspert usullari obyekt 
to‗g‗risida nazariy yo‗l bilan yoki eksperimental usullar bilan ma‘lumotlar olish imkoni bo‗lmagan 

---

222 
hollarda qo‗llaniladi. Quyidagi ekspert usullari mavjud: evristik (aqliyhujum, ssenariyli, anketali) 
vajamoali ekspertizalar. Ekspertlar guruhi doirasida jamoali ekspertiza usuli yanada xolisona va 
istiqbolli usul bo‗lib hisoblanadi. Biroq, muayyan sharoitlarga bog‗liq holatlarda bu usullardan 
kombinatsiyalashgan holda foydalaniladi. 
Bo‘limning asosiy vazifalari: 
– O‘zbekiston Respublikasida o‘lchashlar birliligini va o‘lchash natijalarining ishonchliligini 
ta‘minlash; 
– O‘zbekiston Respublikasi metrologik xizmatini mustahkamlash va rivojlantirish; 
– O‘zbekistonda o‘tkazilgan o‘lchov va sinov natijalarining xorijiy hamkorlar tomonidan tan 
olinishiga ko‘maklashish; 
– metrologiya va akkreditatsiya sohasidagi nohukumat xorijiy loyihalarda ishtirok etish; 
– ―O‘zMMI‖ DK rahbariyati tomonidan chet el delegatsiyalari va vakillarining qabul qilinishi bilan 
bog‘liq protokol tadbirlarni bajarish, shuningdek uchrashuv bilan bog‘liq materiallarni o‘rganib, 
maqsadga muvofiqligidan kelib chiqqan holda tavsiyalar ishlab chiqish; 
– xorijiy hamkorlar va kompaniyalar bilan shartnoma va bitimlar tuzish hamda ularni amalga 
oshirishdan iborat. 
―O‘zMMI‖ DK qoshidagi O‘lchash vositalarini davlat sinovlaridan o‘tkazish, metrologik 
ekspertiza qilish, ilmiy – tadqiqot faoliyati va xalqaro munosabatlar bo‘limi quyidagi xizmat 
turlarini ko‘rsatadi: 
- O‘lchash vositalari davlat reestriga O‘zbekiston Respublikasida chiqariladigan va unga import 
qilinadigan o‘lchash vositalarini kiritish maqsadida o‘lchash vositalarini davlat sinovlaridan 
o‘tkazish; 
- O‘lchash vositalarini sinash «Metrologiya to‘g‘risida»gi Qonunning 14-moddasida 
ko‘rsatilgan davlat metrologik tekshiruv va nazoratining tarqalish doirasida qo‘llanishi mumkin 
bo‘lgan O‘zDst 8.009:2004 me‘yoriy hujjatga muvofiq respublikada o‘lchash vositalarini ishlab 
chiqarishda yoki Respublikaga to‘plab olib kirishda o‘tkaziladi. 
Bo‘lim PVG – 06 – 2001 MDH mamlakatlarining davlatlararo kelishuvi «O‘lchash 
vositalarini sinash va turini tasdiqlash, qiyoslash, metrologik attestatlash natijalarini tan olish 
tartibi»ga muvofiq turni tasdiqlash sertifikatlarini tan olish tartibotini amalga oshiradi. Tan olingan 
turni tasdiqlash sertifikatlari o‘lchash vositalarini Respublika hududida davlat metrologik tekshiruv 
va nazoratining tarqalish doirasida birlamchi qiyoslash muddati tugaguncha ishlatish huquqini 
beradi. 
Bo‘limda yangi ishlab chiqariladigan o‘lchash vositalariga quyidagi me‘yoriy hujjatlar 
ekspertizasi ham o‘tkaziladi: 

---

223 
– o‘lchash vositalari texnik shartlarining ekspertizasi;
– o‘lchashlarni bajarish uslubiyatlarining ekspertizasi;
– o‘lchash vositalarini qiyoslash uslubiyatlarining ekspertizasi;
– o‘lchash vositalari va tizimlarini attestatlash uslubiyatlarining ekspertizasi;
Tadbirkorlik 
sub‘ektlariga 
qulay 
sharoitlar 
yaratish 
uchun 
o‘lchashlarni bajarish 
uslubiyatlarining loyihalari va yakuniy tahrirlarini attestatlash, tasdiqlash va davlat reestrida 
ro‘yxatga olish, ularning amal qilish muddatini uzaytirish maqsadida ekspertiza qilish, shuningdek 
xorijiy ishlab chiqaruvchilarning O‘lchash vositasini tan olish tartibotini amalga oshirish uchun 
IDXYAP (YEPIGU) orqali arizalar qabul qilish tizimi joriy qilingan. 
―O‘zstandart‖ agentligining 2016 yil 17 iyuldagi 415 – sonli buyrug‘iga asosan 
―O‘zstandart‖ agentligining metrologiya bo‘yicha vaqtinchalik Ilmiy – texnik komissiya (ITK) 
a‘zolarining tarkibi tasdiqlangan. 10 – bo‘lim boshlig‘i metrologiya bo‘yicha Ilmiy – texnik 
komissiya kotibidir. Metrologiya bo‘yicha ITK yig‘ilishlarida O‘V tasdiqlangan turini tan olish, 
O‘V turini tasdiqlash bo‘yicha sinovdan o‘tkazish maqsadida hujjatlar to‘plamini ko‘rib chiqish va 
tasdiqlangan turdagi O‘V sertifikatlarini rasmiylashtirish bo‘yicha masalalar ko‘rib chiqiladi. Ushbu 
yig‘ilishda ―O‘zstandart‖ agentligi bosh metrologi tomonidan tasdiqlanadigan ITK bayoni olib 
boriladi.