M. A1imardonov Toshkent Davlat iqtisodiyot universiteti “Moliya va soliqlar kafedrasi professori, I f. d B. Hamdamov

Asosiy Budjet parametrlari. O‘rta muddatli budjet yiliga mo‘ljallangan choralarning belgilanishida ishlab chiqilgan maqsadli dasturiy loyihalarning umumiy tahlili keltirilib, mo‘ljallangan xarajatlarning miqdori, daromadlarning shakllantirilishi hamda sarflanishi bayon qilinadi. Budjet parametrlari barcha yuqoridagi tahlillarni umumlashtirib aks ettiradi.
Budjet loyihasi quyidagi jarayonlar tahlilini o‘z ichiga qamrab oladi:

1. 
   BHdet loylhaSiTli lshlab chiqlsh. Bu bosqfChda Budjet loyihasi quyi organlarning asosiy faollyat va natijalarinlng yig’ma jildl aSOSld ishlab chiqiladi. Bu jarayonda quyidagi masalalar yechimi muhllTl: Budjetning hajmi; kelgusi davr uchHH SOllq va pul-kredinlShning asosiy yo’nalishlari va Budjet defitsitlni QOplash uslublari, daromadlarni loyihalar o’rtasfda taqsfmlash.
   

Budjet loyihasinl tllZlShda mamlakatning lstiqboldagi lqtisodiy rivojlanishi, inflyatsiya darajasi, aholining bandlik darajasi, ijtimoiy qo’llab-quvvatlashdan foydalanayotgan aholi soni hlsobga olinadi, har bir tarmoq bo’yfcha mablag ’lar oqimi va ularnlng samaradorllgi tahlili asosida choralar keltlrilishi hann muhimdir.

2. 
   Davlat strategfk rejalarini belgllovChi vakolatll doVlat organlarl loylhalarl. Har blr organ o’z loyihalarinl belgilangan tartibda moliyalashtirish huquqiga ega bo’ladl.
   

Nazorat uchun savollari:

1. 
   Budjet tuZfllShining tarkibi qlsmlarini tuShîlTltlring
   
2. 
   Unitar davlatlarda qanday budjet tlzimi amal Qiladf?
   
3. 
   Budjet tuzillshi modellarlTli sanab bering
   
4. 
   E.Bukning fıkriga ko’ra, budjet nechta komponentdan tashkil topgan?
   
5. 
   Budjet tizimi xususiyatlari va asosiy prisiplarini tushuntring
   
6. 
   Umumiy qilib aytganda ko’pchilik demokratik davlatlarda budjet nechta bosh maqsadni amalga oshirishi lozim?
   
7. 
   Budjet munosabatlari va Budjet tizimi amal qilishining qonuniy-huquqiy asosini qaysi qonuniy hujjat tashkll etadi?
   
8. 
   Davlat budjetining ahamiyatli tomoni nimada?
   
9. 
   AQShning natijaviylikka yo’naltirilgan budjetlashtirish amaliyoti konsepsiyasini joriy etish bosqichlarini sanang
   
10. 
    Bozor munosabatlari rivojlangan Budjet tizimini boshqarish hamda ularning natijalarini ta’ıTlfTllOSh qanday tizim orqali amalga oshiriladi?
    
11. 
    O'zbekistonda o’rta muddatli rejalashtirishga o’tish shart sharoitlarini nimalar bilan izohlash mumkin?
    
12. 
    O'zbekistonda natijaviylikka yo’naltirilgan budjetlashtirish tizimiga qanday sharh berish mumkin?
    

“Agar buyumlarning namoyon bo’fish shakli va mohiyati bevosita mos tushaverganda, har qanday ilm-fan ortiqcha bo’lib qolar edi”.