Informatika va matematika fani o’qituvchisi To’yimov Sanjarbek



Download 1,54 Mb.
bet5/6
Sana16.01.2022
Hajmi1,54 Mb.
#376673
1   2   3   4   5   6
Bog'liq
natural korsatkichli daraja va uning xossalari. (3)

Yangi mavzu bayoni:
Teng sonlarni qo’shishni ko’paytirish bilan almashtirish mumkin:
3+3+3+3+3=3•5, a+a+a+…+a=a•n.

Bir xil sonlarning ko’paytmasini ham ko’p hollarda ixcham yozuv bilan almashtirish maqsadga muvofuq bo’ladi. Tomoninig uzunligi besh birlikka teng kvadratni qaraymiz.

U 5•5=25 ta birlik kvadratdan iborat
5•5 ko’paytmani 52( o’qilishi: “beshning kvadrati” ),
5•5•5=53(o’qilishi: “beshning kubi”) kabi belgilanadi.
5•5=52 5•5•5=53
ko’paytuvchilari bir xil sonlardan iborat yangi amal-darajaga ko’tarish amali bilan mumkin:
3•3•3•3•3=35
1/7•1/7• 1/7•…•1/7=(1/7)9, 0,4=(0,4)1
Umuman, n ta ko’paytuvchining ko’paytmasini belgilash uchun an yozuvidan foydalaniladi:

a•a•a•…•a=an


U bunday o’qiladi: ”a sonning n ko’rsakichli darajasi “ deb aytiladi. a sonning n natural ko’rsatkichli darajasi deb,


har biri a ga teng bo’lgan n ta ko’paytuvchining ko’paytmasiga aytiladi. a sonni darajaning asosai, n sonni darajaning ko’rsatkichi deyiladi.
Masalan: 34=3•3•3•3=81
3-darajaning asosi
4-darajaning ko’rsatkichi.
Darajaga ko’tarish amali uchunchi bosqich amalidir.
Natural ko’rsatkichli daraja quyidagi xossalarga ega.
1-xossa. Bir xil asosli darajalarni ko’paytirishda asos o’zgarmasdan
qoladi, daraja ko’rsatkichlari esa qo’shiladi.
am•an=am+n
2-xossa. Bir xil asosli darajalarni bo’lishda asos o’zgarmasdan
qoladi, daraja ko’rsatkichlari esa ayriladi.
am:an=am-n, m>n, a=0.
3-xossa. Darajani darajaga ko’tarishda asos o’zgarmasdan qoladi,

daraja ko’rsatkichlar esa o’zaro ko’paytiriladi.


(am)n=anm

4-xossa. Ko’paytmani darajaga ko’tarishda har bir ko’paytuvchi shu darajaga ko’tariladi.


(ab)n=anbn 5-xossa. Kasrni darajaga ko’tarishda uning surat va maxraji xuddi
shu darajaga ko’tariladi. (a/b)n=an/bn, b=0. Har bir guruh azolari doskada 121-123 misollarni navbat bilan

yechishadi.




121-misol




1)

4+4+4+4+4=4•5

2)

6+6+6+6=6•4




3)

a+a+a+a+a=a•5

122-misol




1)

2m+2m+2m=3•2m

2)

17ab+17ab+17ab+17ab=4•17ab

3)

5+5+5+…+5=17•5

123-misol




1)

2•2•2•2•2=25

2) 1/3 • 1/3 • 1/3 • 1/3 • 1/3=(1/3)5

3)

(-2,7)•(-2,7)• (-2,7)• (-2,7)=(-2,7)4

124-misol
1) x• x• x• x• x=x5 2) (a+b)(a+b)=(a+b)2
3) 3x/2•3x/2•3x/2=(3x/2)3

Download 1,54 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish