«informatika va axborot texnologiyalari»

3. MS DOS operatsion tizim 
MS DOS – diskli operatsion tizim. Uning tarkibiga turli xil buyruklarni bajarish imkonini 
beruvchi dasturlar kiradi. Buyruklarning tezkorlik bilan bajarilishi uchun ularga mos dasturlar 
doimo operativ xotirada saqlanishim talab etiladi. Lekin operativ xotira sig`imi cheklangan. 
Shuning uchun ayrim buyruqlar (juda ham kichik dasturlar orqali bajariladigan) operativ xotirada 
buyruk protsessori tarkibidan o‘rin olib, rezident ravishda saqlanadilar. Bunday buyruqlar ichki 
buyruqlar deb ataladi. MS-DOS operatsion tizimining boshqa barcha buyruqlari tashqi buyruqlar 
deb ataladi, chunki ular mos ravishda tashqi xotirada muayyan nomli dastur ko‘rinishida 
saqlanib, kerak bo‘lganlarida ishga tushiriladilar. 
MS DOS OТ quyidagi qismlardan tashkil topadi. 
СТL1 СТL2 1- pog`ona 
\: Tub katalog
СТL21 AR.TXT 2-pog`ona 

---

45 
• BIOS (Basic Input-Output System) kompyuterning doimiy xotirasida joylashgan. Uning 
vazifasi kiritish—chiqarish bilan bog‘liq bo‘lgan operatsion tizimning eng sodda va univercal 
xizmatlarini bajarishdan iborat. Bu tizim kompyuter yoqilganda, uning xotirasi va 
qurilmalarini ishlashini tekshiruvchi testni ham o‘z ichida saqlaydi. Bundan tashqari, unda OТ 
yuklovchisini chaqiruvchi dastur joylashadi. 
• OТ yuklovchisi juda qisqa dastur bo‘lib, u MS DOS li disketaning birinchi sektorida joylashadi 
va uning vazifasi MS DOS ni qolgan 2 modulini o‘qishdan iborat. 
• IO.SYS va MSDOS.SYS diskli fayllar. Ularni OТ yuklovchisi xotiraga ko‘chiradi va 
kompyuter xotirasida doimo saqlaydi. 
• IO.SYS (INPUT-OUTPUT) VIOSning xotiradagi davomi hisoblanadi. 
• MSDOS.SYS DOS ning yuqori darajadagi vazifalarini bajaradi. 
• MS DOS ning buyruq protsessori foydalanuvchi kiritgan buyruqlarni qayta ishlaydi. Buyruq 
protsessori OТ yuklanayotgan diskning COMMAND.SOM faylida joylashadi. Тizimning ichki 
buyruqlarini, ya‘ni, type, dir, copy kabilarni buyruq protsessori o‘zi bajaradi. Qolgan tashqi 
buyruqlarni bajarish uchun mos dasturni qidiradi, uni xotiraga ko‘chirib, boshqarishni unga 
uzatadi. 
• MS DOS ning tashqi buyruqlari — OТ bilan birgalikda yuklanadigan alohida fayllardan iborat 
bo‘lgan dasturlardir, masalan, format. 
• qurilmalar drayverlari MS DOS ning kiritish — chiqarish tizimini to‘ldiruvchi va yangi 
qurilmalarning ishini ta‘minlovchi maxsus dasturlardir. Masalan, drayver yordamida kompyuter 
xotirasining qismi bo‘lgan "elektron disk" bilan ishlash nmkoniyati tug‘iladi. Drayverlar nomi 
CONFIG.SYS faylida ko‘rsatiladi.