G shaxmurova, I. Azimov, U. Raxmatov

V(kapilyar) _ 1
V(aorta) ~ 800)'
Bundan:
V(aorta) • 1 500 • 1 V(kapilyar) = — = _8Q() = 0,625 (mm/s).
Javob: kapillyarlarda qonning oqish tezligi 0,625 mm/s.

13. 
    Kapillyarlar diametri kovak venalaming diametriga nisbatan 240 marta katta. Agar kapillyarlarda qon 0.625 mm/s tezlikda harakatlansa, kovak venalarda qancha tezlikda harakatlanishini toping.
    

Yechilishi:
Kovak venalarda qonning oqish tezligini topamiz:
V(kapilyar) • 1 1 V(kapilyar) • 240 0.625 • 240 /mm\ V(vena) = M0’^V(vena) = I ⁼ 1 ^{= 15}° Ы’
Javob: kovak venalarda qonning oqish tezligi 150 (mm/c).

14. 
    Yurakning minutlik ventilyatsiyasi 5 litmi tashkil etadi. Agar bronx orqali bir minutda 2% qon o‘tsa, buyrak orqali esa unga nisbatan 11 marta кор bo‘lsa, bir minut davomida buyrakdan qancha qon o‘tadi.
    

Yechilishi:
Proporsiya tuzish orqali bronxlar orqali o‘tgan qon miqdorini topaimiz.
100 : 5000 = 2 : x

2. 
   -5000 x = ———— = 100(mO 100 ^ ^}
   

Bir minutda buyrakdan o‘tadigan qon miqdorini hisoblaymiz.
100* 11 = 1100 (ml).
Javob: buyrakning minutlik ventilyatsiyasi 1100 ml ni tashkil etadi.

15. 
    Bir kecha kunduzda organizm o‘zlashtiradigan kislorod miqdorini toping. Agar 100 ml qon tarkibidagi faqat 7 ml kislorod to‘qimalar tomonidan o‘zlashtirilgan bo‘lsa.
    

Yechilishi:
Yurakning minutlik ventilyatsiyasi 5 litmi tashkil etsa. Unda bir sutkada to‘qimalar o‘zlashtirgan kislorod miqdorini topamiz.
5000/100 • 7 • 60 x 24 = 504000 (ml) yoki 504 litr.
Javob: tinch holatda bir sutka davomida organizm 504 litr kislorodni o‘zlashtiradi.

16. 
    Nafas bilan chiqarilgan havo tarkibida 18 % kislorod mavjud (nafas havosidagi kislorod miqdoridan 3 % kam). 0‘quvchi 40 minut dars davomida qancha kislorod o‘zlashtiradi, agar minutiga u 18 marta nafas olib, har bir nafas olganda 500 sm³ havo olgan bo‘lsa.
    

Yechilishi:

1. 
   nafas havosi tarkibidagi kislorod miqdorini topamiz:
   

500 • 0,21 = 105 sm³;

2. 
   bir marta olingan nafas tarkibidan qancha kislorod o‘zlash- tirilishini topamiz. proporsiya tuzamiz:
   

17. 
    : 105 = 3 : x
    

Bundan x = 3 • 105/18 = 17,5 (sm³);

3. 
   bir dars davomida o‘quvchi o‘zlashtirgan kislorod miqdorini topamiz.
   

5. 
   • 18 • 40 = 12600 (sm³) yoki 12,6 litr.
   

Javob: bir dars davomida o‘quvchi 12,6 litr atrofida kislorod o‘zlashtiradi.

17. 
    12 sekund ichida 100 metr masofani bosib o‘tgan sportchi qancha kislorodni o‘zlashtirishini hisoblang. Nafas olingan havo tarkibidagi kislorod miqdori 0,18 tashkil etgan, nafas bilan chiqarilgan havo tarkibida esa - 0,15 ni tashkil etgan. Sportchi bu masofani bosib o‘tish davomida 2 marta nafas harakatlarini amalga oshirgan, har nafas olganda 800 sm³ havo olgan.
    

Yechilishi:

50. 
    olingan nafas havosi tarkibidagi kislorod miqdorini topamiz:
    

800 - 0,18 = 144 sm³;

2. 
   nafas bilan chiqarilgan havo tarkibidagi kislorord miqdorini topamiz:
   

800 • 0,15 = 120 sm³;

3. 
   bir marta bajarilgan nafas harakati tarkibidagi kislorod miqdorini topamiz:
   

144 - 120 = 24 sm³;

4. 
   12 sekund davomida sportchi olgan kislorod miqdorini topamiz:
   

24 • 2 = 48 sm³.
Javob: 12 sekund davomida sportchi o'zlashtirgan kislorod miqdori 48 sm³ ni tashkil etgan.

18. 
    Biz nafas oladigan bir litr havo tarkibida 210 ml kislorod mavjud. Nafas bilan chiqarilgan havo tarkibida qancha kislorod bo'lishini hisoblang, agar u nafas olingan havo tarkibidagi kislorodga nisbatan 0.04 miqdorda kam bo‘lsa.
    

Yechilishi:

1. 
   quyidagi formula yordamida nafas havosi tarkibidagi kislo­rod miqdorini topamiz:
   

w = v_(kisi_or(Kl) x 100 : V(_[xavo) = 210 • 100 : 1000 = 21% yoki 0,21;

2. 
   nafas bilan chiqarilgan havo tarkibidagi kislorod miqdorini topamiz:
   

0,21-0,04 = 0,17;

3. 
   11 havo tarkibidagi kislorod miqdorini topamiz
   

°-^{17 = V}(^kislorod) = ⁰-!7 • 1000 =170 (ml)
Javob: 1 1 nafas bilan chiqarilgan havo tarkibidagi kislorod miqdori 170 ml atrofida bo‘ladi.

19. 
    Oq nonning 100 gramida 8.1 g oqsil, 0.9 g yog‘, 47 g uglevod bo‘Isa uning energetik ahamiyatini toping.
    

Yechilishi:
1 gr uglevod va oqsil parchalanishidan 17.2 kJ, yog‘ning par- chlanishidan 39.1 kJ energiya hosil bo‘lishini hisodga olib, nonning energetik ahamiyatini hisoblash mumkin:

1. 
   • 17,2= 139,32 (kJ);
   

47 • 17,2 = 808,4 (kJ);

1. 
   9 • 39,1 = 35,19 (kJ);
   

139,32 + 808,4 + 35,19 = 982,91 (kJ).
Javob: 982,91 kJ.

20. 
    Mol go‘shti 100 gramida 19 gr oqsil bor, uning energetik qiymatit 639,6 kJni tashkil etgan. Bu go‘sht tarkibidagi yog‘ miqdorini toping.
    

Yechilishi:

1. 
   oqsilning energetik miqdorini topamiz: 19 • 17,2 = 326,8 (kJ);
   
2. 
   yog‘ning energiya miqdorini topamiz: 639,6 - 326,8 = 312,8 (kJ);
   
3. 
   yog‘ miqdorini topamiz: 312,8 : 39,1 = 8 g.
   

Javob: mol go‘shti tarkibida 8 g yog‘ bo‘lgan.

21. 
    Odamda bir sutka davomida 176 litr birlamchi siydik hosil bo‘ladi. Buyrakning filtratsiya tezligini toping.
    

Yechilishi:
Quyidagi hisoblash amallarini bajarish orqali buyrakning filtratsiya tezligini topamiz.
176 : (60 • 24) = 122 (ml).
Javob: bir minutda 122 ml siydikni filtrlaydi.

22. 
    Qon plazmasi tarkibidagi mochevina miqdori 0,2 mg/ml ni tashkil etadi, siydik bilan ajraladigan mochevina miqdori 12 mg/min. Buyrakdagi mochevina miqdorini toping.
    

Yechilishi:
Tibbiyotda buyrak umumiy funksiyasi- buyrak klirensini- miqdor ko‘rsatkichlarini aniqlash uchun hisoblash metodlari

qo‘llaniladi. Buyrakning o‘ziga xos hususiyati u yoki bu moddani qondan ajratishdir. Buyrakning klirens moddasi (A) nisbati bilan il'odlanadi
к_ы bu yerda Bkl - buyrak klirensi, ml/min;
m (A) - siydik bilan ajratilgan modda miqdori, mg/min;
S (B) -1ml qon plazmasi tarkibidagi modda miqdori, mg/ml.
Mochevina tarkibidagi buyrak klirensini topamiz:
12
n_kl — = 60 (ml 1 min)
Javob: Mochevina tarkibidagi buyrak klirensi 1 minutda 60 ml.

23. 
    Futbolchi 1 soatlik o‘yin davomida terlash orqali 2 kg suv yo‘qotgan. Organizmdan ter ajralishiga sarf bo‘lgan energiya miqdorini toping.
    

Yechilishi:
Suv suyuq holatdan gaz holatga o‘tish davomida juda ko‘p issiqlikni o‘ziga oladi. Terlash orqali organizm ortiqcha issiqlikdan holi bo'ladi. Agar suv bug‘lanmaganda edi o‘yin davomida hosil bo‘lgan issiqlik organizmda to‘planib uni bir necha bor tana haroratini ortishiga sababchi bo'lardi. Suvning eng harakterli hususiyati issiqlikni saqlash va o‘tkazishdir, bu tana bo‘ylab to‘qimalarda issiqlikni bir xilda taqsimlanishiga sabab bo‘ladi. Bug‘langan suvning issiqlik miqdori 574 kkal/kg yoki 2405,06 kJ ni tashkil etadi. Quyidagi hisoblashni amalga oshirish orqali 2 kg suvning bug‘lanishiga sarf bo‘lgan issiqlikni hisoblash mumkin.
2405,06 *2 = 4810,12 (kJ).
Javob: 4810,12 kJ.

24. 
    Odam tanasidan 99,825 kkal energiya ajralsa tana harorati 1°C ko‘tariladi. Agar ishchi organizmi 1148 kkal energiya ajratsa uning tana harorati necha gradusga ko‘tarilishi mumkin. Organizm barcha energiyani o‘zida saqlab qolsachi.
    

Yechilishi:
Quyidagi hisoblash amallarini bajarib ishchi tana haroratini qanchaga ko‘tarililganligini topamiz.
1148:99,825 = 11,5 °C.
Javob: ishchining tana harorati 11,5 °C. ko‘tarilgan bo‘lardi.