Defektologiya, maxsus psixologiya nazariyasi va texnologiyalar

Logopedik faoliyatni tashkil etish. 

Maktabgacha ta’lim muassasalarining logoped  - tarbiyachilari ta’lim tizimini 

isloh qilishda etakchi kuchlardan  hisoblanadi. Ta’lim earayonida kutilgan  natijaga 

esa o`zaro nazariy va Amaliy hamkorlikni kuchaytirish bilan erishiladi.  

Ma’lumki,  maxsus  MTM  pedagog  xodimlarining  asosiy  vazifasi  korreksion 

ta’lim  orqali  bolalarning  nutqiy  kamchiliklarini  to`liq    yoki  qisman  bartarf  qilib, 

ularni umumiy o`rta ta’lim yoki maxsus maktab ta’limiga tayyorlashdan iboratdir.  

Korreksion  ta’lim  muvaffaqiyatidagi  nutqiy  kamchilik,  uning  turi,  og’irlik 

darajasini  to`g’ri  va  o`z  vaqtida  aniqlash  hamda  bartarf  etish,  tegishli 

mashg’ulotlarni  barvaqt  boshlashga  bog’liq.Bu  jarayonga  logoped  –  tarbiyachilar 

ham  yangicha  yondoshib,  samarali  izlanib  ishlashlari  maqsadga  muvofiqdir. 

Maktabgacha ta’lim yoshidagi bolalar jismonan, ma’nan va ruhan rivojlanib, shaxs 

sifatida  shakllanishlari  uchun  zamonaviy  ta’lim  va  tarbiyaning  eng  sinalgan 

usullarini amalda joriy etish zarur. 

Bu  dunyoda  har  bir  inson  betakror  –  o`z  qobiliyati  va  fikrlash  tarziga  ega. 

Muammoga  individual  yondoshish  ta’lim  –  tarbiya  har  tomonlama  rivojlanishi  va 

emotsional to`liqlikni ta’minlaydi. Natijada bolaning individual qobiliyati, ruhiyati 

va  xulqi  shakllanib  boradi.  Nutqiy  kamchiligi  bo`lgan  bolalar  bilan  ishlash  uchun 

logoped  –  tarbiyachilar  avvalo  o`z  xonalarini  hozirgi  davr  talabi  asosida 

---

 

50 

jihozlashlari kerak. Logoped xonasi toza, saranjom – sarishta, barcha qulayliklarga 

ega bo`lishi, bola  unda qiziqarli o`yinlar bilan shug’ullanishi  uchun  imkon topishi 

kerak.  Ana  shunda  barcha  mashg’ulotlarni  noan’anaviy  va  qiziqarli  o`tkazish 

uchun  sharoit  tug’iladi.  Predmetli  –  rivojlantiruvchi  muhit  faqat  guruxlar  bilan 

birga,  logoped  xonasida  ham  vujudga  keltirsa,  bolalar  yanada  rag’batlanadi.  Ular 

mustaqil  ravishda  stellaj,  devorda  osilgan  cho`ntakchali  gilam  –  uycha,  daraxt  va 

boshqa  xohlagan  o`yinchoqlar  yordamida    “Kuz”,  “Oila”,  “Maktab”  mavzularida 

o`yin  uyushtiradilar,  kiyimlarini  modellashtirib,  turli  gullardan  guldastalar 

tuzadilar.  

Ijod  muhitini  kuchaytirish  maqsadida  esa  har  xil,  jumladan,  “Kim  ko`p  “m” 

tovushiga  predmetli  rasm  chizadi?  ”  mavzusida  tanlov  o`tkaziladi  hamda  unda 

qatnashuvchilar  uchun  zarur  shart  –  sharoitlar  yaratib  beriladi.  Tanlovda  g’olib 

chiqqanlar  rasmi  “Haftamiz  yulduzlari”  nomli  stendida  joylashtirilishi  barchaga 

rag’bat bag’ishlaydi.  

Predmetli  –  rivojlantiruvchi  muhit  doimo  yangilanib  turilishi  va  bolalar  bu 

o`zgarishni sezishlari lozim. Masalan, “Bilmasvoy olib kelgan konvertni ochingda, 

yozuvdan  tushib  qolgan  harfni  joy  –  joyiga  qo`yib  o`qing  yoki  so`z  boshidagi 

tovushni so`z oxiridagi tovushga qo`shib, so`zni o`qing ”, deb topshiriq beriladi. 

Yerga  to`shalgan  gilimcha  relaksiya  (mushuklarni  bo`shashtirish)  orqali  turli 

o`yinlar  o`ynashga  yordam  beradi.  Kerak  bo`lsa,  magnitli  tasmada  yozilgan 

yomg’ir yog’ishi, qushlar ovozi va hakozolardan ham foydalanish lozim.