Davlat texnika universititeti olmaliq filiali

Мarganes Мп 

 

— 1,100 

 

Vodorod Н

3

 

 

0, 000 

 

Аlyuminiy AI 

 

—1,300 

 

Qo’rg’oshin Pb 

 

—0,127 

 

Мagniy Mg 

 

— 1,550 

 

Qalay Sn 

 

—0,136 

 

Natriy Na 

 

—2,710 

 

Nikel Ni 

 

—0,230 

 

 

 

 

Metall sirtida. kimyoviy korroziya natijasida hosil bo`lgan oksid parda metallni 

elektroximiyaviy korroziyadan ham saqlaydi, chunki u metallni elektrolit eritmasi 

ta'siridan himoya qiladi. Potentsiallari juda past bo`lgan ba'zi metallarning, 

masalan, alyuminiy, xrom va boshqalarning korroziyabardoshlik xossalari yuqori 

bo`lishiga sabab xam ana shu. 

Metallar korroziyasining oldini olish uchun qozirgi vaqtda turli usullardan 

foydalaniladi. Bu usullarning asosiylari metallarni korroziyabardosh metallar va 

---

metallmaslar bilan qoplash, agressiv muhitga ishlov berish, elektroximiyaviy xi-

moyalash va metallarni legirlash usullaridir. 

Korroziyabardosh metallar bilan qoplash. Korroziyabardosh metallar sifatida xrom, 

nikel, rux, qalay, kadmiy, kumush va boshqalar ishlatiladi. Metall buyumning 

korroziyabardosh metall bilan koplanadigan yuzasi ёg`, mineral moy, zang, 

kuyundi va boshqa iflosliklardan mexanikaviy yoki ximiyaviy usulda tozalanadi. 

Mexanikaviy usulda tozalash uchun jilvirli qog`oz, sim cho`tka, qum purkash 

apparati va boshqalardan foydalaniladi. Qum purkash apparatida yirik buyumlar 

tozalanadi. Bu usulning mohiyati shundan iboratki, metall buyumning tozalanishi 

lozim bo`lgan yuzasiga siqilgan havo oqimi bilan birga qum ham purkaladi, bunda 

buyumning sirti tozalanibgina qolmay, balki qum zarralarining zarbi ta'sirida bir oz 

gadir-budurrok, bo`lib ham qoladi, natijada uning sirtiga qoplam puxta yopishadi. 

Mayda buyumlar quruq va toza qumli barabanga solinib, baraban ma'lum tezlik 

bilan aylantiriladi, bunda buyum sirtiga qum zarralari urilib ishqalanadi, natijada 

buyumning sirti tozalanadi. 

Tozalashning ximiyaviy usuli metall buyumning sirtiga sulfat yoki xlorid 

kislotaning 10—15% li qaynok. (50—80°S gacha isitilgan) eritmasi bylan ishlov 

berishdai iborat. Kislota eritmasi bilan tozalangan metall buyumning o`nqir-

cho`nqir joylarida kislota to`planmb qolib, uni o`yib yuborishi ham mumkin, 

shuning uchun tozalangan buyum darhol yuvib tashlanishi kerak. 

Metall buyumning yog bosgan joylari ishqorlarning suvdagi 5—10% li eritmasi 

bilan, mineral moy bosgan joylari esa benzin bilan tozalanadi. 

Yuqoridagi usullar bilan tozalangan buyumninggina sirtiga korroziyabardosh 

metall qoplash mumkin. 

Sanoatda metall buyumlarni korroziyabardosh metallar bilan qoplashning bir necha 

usulidan foydalaniladi. Ana shu ' usullardan asosiylarini ko`rib chiqamiz. 

 

 

Suyuqlantirilgan korroziyabardosh metallga botirish usuli

. Bu usulda 

korroziyabardosh metall sifatida, asosan, rux, qalay va qo`rg`oshin ishlatiladi. 

Ruxdan temir (kam uglerodli po`lat) listlar (tunukalar), po`latdan tayyorlangan har 

xil detallar sirtini qoplashda foydalaniladi.Rux bilan qoplash

 ruxlash 

deb x,am 

ataladi. Buyumni ruxlash uchun u suyuqlantirilgan va temperaturasi 450—480°S 

ga yetkazilgan ruxli vannaga botiriladi-da, ma'lum vaqt tutib turilgandan keyin 

vannadan olinadi, bunda uning sirti rux bilan qoplanib (ruxlapib) qolgan bo`ladi. 

Qalaydai temir tunuka, idish-tovok. va shu kabi buyumlar sirtini qoplashda 

foydalaniladi. qalay qoplat