Dasturlash texnologiyalarining rivojlanish bosqichlari

Birinchi bosqich - "o'z-o'zidan (tabiiy)" dasturlash.
Mashina kodlarida yozilgan birinchi, hatto eng oddiy vazifalar yuzlab satrlardan iborat bo'lib, ular umuman tushunarsizdir. Dasturlashni soddalashtirish va tezlashtirish uchun kompilyatorga mashina kodini yaratish bo'yicha odatiy operatsiyalarni ishonib topshirgan yuqori darajadagi dasturlash tillari ixtiro qilindi. Yuqori darajadagi tillarda qayta yozilgan o'sha dasturlar qisqaroq va aniqroq bo'ldi. Ammo vazifalarning tobora murakkablashib borishi bilan dasturlar yana kattalashib, ulkan bo'ldi.

Ushbu bosqich birinchi kompyuterlar paydo bo'lgan paytdan XX asrning 60-yillari o'rtalariga qadar bo'lgan davrni o'z ichiga oladi. Ushbu davrda deyarli ishlab chiqilgan texnologiyalar mavjud emas edi va dasturlash aslida san'at edi. Birinchi dasturlar eng sodda tuzilishga ega edi. Ular mashina tilining haqiqiy dasturi va u tomonidan qayta ishlangan ma'lumotlardan iborat edi (1.1-rasm). Mashina kodlaridagi dasturlarning murakkabligi dasturchining bir vaqtning o'zida amalga oshirilgan operatsiyalar ketma-ketligini va dasturlash paytida ma'lumotlarning joylashishini aqlan kuzatishi bilan cheklangan edi.

1.1-rasm. Birinchi dastur strukturasi

Assamblerlarning paydo bo'lishi ikkilik yoki o’n oltilik kodlar o'rniga ramziy ma'lumotlar nomlari va amallarning mnemonikasidan foydalanishga imkon berdi. Natijada, dasturlar ko'proq "o'qiladigan" bo'lib qoldi.

FORTRAN va ALGOL kabi yuqori darajadagi dasturlash tillarining yaratilishi operatsiyalar detallari darajasini pasaytirish orqali hisoblashlarni dasturlashni ancha soddalashtirdi. Bu, o'z navbatida, dasturlarning murakkabligini oshirdi.

Inqilobiy - bu qism dasturlar bilan ishlashga imkon beradigan vositalarning tillarda paydo bo'lishi. (Qism dasturlarni yozish g'oyasi ancha oldin paydo bo'lgan, ammo birinchi til vositalarida qo'llab-quvvatlanmaslik ularning samaradorligini sezilarli darajada pasaytirgan.) Qism dasturlarni saqlash va boshqa dasturlarda ishlatish mumkin edi. Natijada, hisob-kitob va xizmat ko'rsatuvchi dasturlarning ulkan kutubxonalari yaratildi, ular kerak bo'lganda ishlab chiqilgan dasturdan chaqirildi.

Shunday qilib, protsedurali dasturlash paradigmaga aylandi.

O'sha davrning odatiy dasturi asosiy dastur, global ma'lumotlar maydoni va ma'lumotlar to'liq yoki qisman ishlov beradigan qism dasturlar (asosan kutubxonalar) to'plamidan iborat edi (1.2-rasm).

1.2-rasm. Ma'lumotlarning global maydoniga ega dastur arxitekturasi

Ushbu arxitekturaning zaif tomoni shundaki, qism dasturlar sonining ko'payishi bilan global ma'lumotlarning biron bir qismini har qanday pastki dastur tomonidan buzish ehtimoli oshdi. Masalan, kesmani yarmiga bo'lish usuli bilan berilgan intervalda tenglama ildizlarini topish uchun qism dasturlar interval qiymatini o'zgartiradi. Agar qism dasturlardan chiqishda asl intervalni tiklashni ta'minlamasangiz, u holda intervalning noto'g'ri qiymati global maydonda paydo bo'ladi. Ichki dasturlarda bunday xatolar sonini kamaytirish uchun mahalliy ma'lumotlarni joylashtirish taklif qilindi (1.3-rasm).