qonun
hujjatlariga
mosligini
aniqlash
maqsadida
xo’jalik
yurituvchi
sub’ektning moliyaviy hisobotini
hamda u bilan bog’liq moliyaviy
axborotini auditorlik tashkilotlari
tomonidan tekshirishdir.
Auditor yoki
auditorlik
tashkilotining
javobgarligi
The
responsibility of
the auditor or
audit
Ответственность
аудитора или
аудиторской
организации
Auditor
yoki
auditorlik
tashkilotining auditorlik tekshiruvi
buyurtmachilari,
xo’jalik
yurituvchi sub’ekt va moliyaviy
hisobotdan
boshqa
foydalanuvchilar oldida moliyaviy
hisobot hamda xo’jalik yurituvchi
sub’ektning
boshqa
moliyaviy
axboroti
to’g’risida
noto’g’ri
yakundan iborat bo’lgan auditorlik
xulosasini tuzish oqibatida yuzaga
keladigan
javobgarlik
munosabatlari
Majburiy
auditorlik
tekshiruvi
Mandatory audit
Обязательный
аудит
Xo’jalik yurituvchi sub’ektlarda
amaldagi
qonun
hujjatlarida
belgilangan qat’iy muddat va
tartib asosida maxsus malaka
sertifikati
va
litsenziyaga
ega
bo’lgan
auditorlik
tashkiloti
tomonidan
o’tkaziladigan
tekshiruv tushuniladi
Auditorlik
tekshiruvi
o’tkazishdagi
cheklovlar
Restrictions on
conducting audit
Ограничения по
проведению аудита
Auditorlik
tekshiruvini
tashkil
etish, o’tkazish va yakunlash
bosqichlaridagi cheklovlar yoki
taqiqlar
“AUDITORLIK KASBIGA MALAKAVIY VA AXLOQIY TALABLAR”
MAVZUSI BO’YICHA GLOSSARIY
ATAMANING
O’ZBEK TILIDA
NOMLANISHI
ATAMANING
INGLIZ
TILIDA
NOMLANISHI
ATAMANING
RUS TILIDA
NOMLANISHI
ATAMANING MA’NOSI
Auditor etikasi
Ethics of
auditors
Этика аудитора
Auditorning
tekshirish
jarayonida o’zini tuta bilishi,
tekshirilayotgan
korxonaga
munosabati,
muomala
madaniyati va auditorning etik-
estetik
qiyofasiga
qo’yilgan
talablar tushuniladi
Maxfiylik
tamoyili
The principle
of
confidentiality
Принцип
конфединциальн
ости
Auditorni tekshiruv jarayonida
olingan mijoz-korxona faoliyati
to’g’risidagi
barcha
axborotlarni, uning bilan aloqa
to’xtatilgan
yoki
davom
etayotganligidan qat’iy nazar,
cheklanmagan vaqt davomida
maxfiy
saqlashi
lozimligi
tushuniladi
O’zbekiston
auditorlarining
kasbga oid axloq
Kodeksi
Auditor's
professional
Code of Ethics
Uzbekistan
Профессиональн
ый кодекс
аудитора этики
O’zbekiston
auditorlik
faoliyatida faoliyat ko’rsatuvchi
auditor va auditorlik tashkiloti
xodimlarining
tekshiruv
jarayonidagi
etik-estetik
qiyofasiga qo’yilgan talablar
aks ettirilgan me’yoriy-huquqiy
hujjat
Professional
kompetentlilik
Professional
competence
Профессиональн
ая
компетентность
Audit
o’tkazish
yoki
professional xizmat ko’rsatish
bo’yicha
majburiyat
olgan
auditor mazkur sohada o’zining
kompetentliligiga ishonch hosil
qilishi,
o’z
majburiyatini
vijdonan bajarishi, auditorlik
xizmatlarini kafolatlay olishi
uchun zamonaviy metodikaga
asoslangan va barcha amaldagi
me’yoriy hujjatlar qoidalari
hisobga
olingan,
etarli
darajadagi bilim va tajribaga
ega
bo’lishi
lozimligi
tushuniladi.
Auditorning
mustaqilligi
The
independence
Независимость
аудитора
Auditorning
tekshiruv
jarayonida
tekshirilayotgan
of the auditor
sub’ektga xolis va betaraflik
asosida munosabatda bo’lishi,
shuningdek, undan ijtimoiy va
iqtisodiy jihatdan manfaatdor
bo’lmasdan tekshiruvni tashkil
etishi tushuniladi.
Ob’ektiv
yondashuv
Objective
approach
объективный
подход
Auditorning
tekshiruv
jarayonida
tekshirilayotgan
sub’ekt faoliyatini real, ya’ni,
qanday bo’lsa shundayligicha,
qo’shimcha va o’zgartirishlar
kiritmasdan
yoki
haqiqiy
holatini
ifodalashi
yoki
baholashi tushuniladi
Auditor ish sifati
The quality of
the audit work
Качество
аудиторской
работы
Auditorning
mijoz-korxona
faoliyatini davlat tomonidan
ishlab
chiqilgan
me’yoriy-
huquqiy
hujjatlar,
ichki
standartlar,
axloq
Kodeksi
talablari va tuzilgan auditorlik
shartnomasi talablari doirasida
tekshiruvni
o’tkazganlik
holatini ifodalovchi ko’rsatkich
Auditor ish sifati
nazorati
Control of the
quality of the
audit work
Контроль
качества
аудиторской
работы
Auditorning
mijoz-korxona
faoliyatini davlat tomonidan
ishlab
chiqilgan
me’yoriy-
huquqiy
hujjatlar,
ichki
standartlar,
axloq
Kodeksi
talablari va tuzilgan auditorlik
shartnomasi talablari doirasida
tekshiruvni
o’tkazganligini
baholash
maqsadida
tashkil
etilgan nazorat
Vijdoniylik
tamoyili
The principle
of conscience
Принцип совести
Auditorning
tekshiruv
jarayoniga o’z majburiyati va
mas’uliyatini to’liq anglagan
holda yondashuvi tushuniladi
Tovlamachilik
fraud
Мошенничество
O’ zgalar mulkini talon-taroj
qilish
yoki
aldov
hamda
ishonchni
su’iste’mol
qilish
orqali birovlar mulkiga egalik
qilish
huquqini
olish,
mulkchilikka qarshi yo’nalgan
iqtisodiy jinoyatdir.
Auditor
mahorati
the ability of
the auditor
Способность
аудитора
Nomzodga auditor attestatini
olish uchun da’vogarlik qilish
huquqini beradigan va talab
qilingan
vaqt
mobaynida
ma’lum lavozimlarda ishlash
natijasida
olingan
amaliy
malakalar majmui.
“AUDITDA MUHIMLIK TUSHUNCHASI VA AUDITORLIK RISK” MAVZUSI
BO’YICHA GLOSSARIY
ATAMANING
O’ZBEK
TILIDA
NOMLANISHI
ATAMANING
INGLIZ
TILIDA
NOMLANISHI
ATAMANING RUS
TILIDA NOMLANISHI
ATAMANING
MA’NOSI
Auditorlik
riski
Audit risk
Аудиторский риск
Auditorlik
riski
– bu
auditorlik
tekshiruvi
natijalari
bo’yicha
auditorlar
tomonidan
sub’ektiv aniqla-nadigan,
moliyaviy hisobotda, uning
ishonchliligi
tasdiq-
langanidan so’ng xatolar
mavjudligini tan olish yoki
moliyaviy
hisobotda
bunday
kamchiliklar
haqiqatan
ham
yo’q
bo’lgan-da,
unda
kamchiliklar mavjud deb
tan olinish ehtimolidir.
Auditning
muhimlik
darajasi
Materiality of
audit
Существенность аудита
Muhimlik tushunchasi
auditor tomonidan yo’l
qo’yilishi mumkin bo’lgan
xatoning
hajmini
va
o’tkaziladigan
auditorlik
tekshiruvining
ko’lamini
aniqlash
hamda
tuziladigan
auditorlik
xulosasining
shaklini
belgilash
(ijobiy
yoki
salbiy) uchun birlamchi va
asos
bo’luvchi
manba
hisoblanadi.
Ichki xo’jalik
riski
Internal risk
Внутреннохозяйственное
риск
Ichki xo’jalik riski – bu
mazkur
buxgalteriya
schyotida,
balans
moddasida,
bir
turdagi
xo’jalik
muomalalari
guruhida
yaxlitlanganda,
xo’jalik yurituvchi sub’ekt
hisobotida
jiddiy
kamchiliklarning, bunday
kamchiliklar ichki nazorat
tizimi vositalari yordamida
aniqlangunga qadar yoki
ichki
xo’jalik
nazorati
umuman yo’q bo’lganda,
auditor
tomonidan
sub’ektiv tarzda aniqlanish
ehtimoli tushuniladi.
Aniqlanmaslik
riski
Detektion risk
Риск необнаружения
Aniqlanmaslik riski - bu
xatolar
va
moliyaviy
hisobotdagi
kamchiliklarning
aniqlanmaslik
(ko’zga
tashlanmaslik)
riski
tushunilib, bu auditorlik
tekshiruvi
jarayonida
qo’llaniladigan auditorlik
amallarining buxgalteriya
hisobi
va
moliyaviy
hisobotda
haqiqatan
mavjud bo’lgan har biri
alohida-alohida
yoki
birgalikda
jiddiy
hisoblangan xatolar hamda
kamchiliklarni
aniqlash
imkoni
yo’qligining
ehtimolidir.
Nazorat riski
Control risk
Конрольный риск
Nazorat
riski
–
bu
korxonaning mavjud va
muntazam
qo’llanilib
kelinayotgan buxgalterlik
hisobi
tizimi
va
ichki
nazorat tizimi vositalari
alohida-alohida
yoki
birgalikda
jiddiy
ahamiyatga ega bo’lgan
kamchiliklarni o’z vaqtida
aniqlay olmaslik va tuzata
olmaslik
(yoki
bunday
kamchiliklar
vujudga
kelishining oldini
olish)
ehtimolining
auditor
tomonidan
sub’ektiv
tarzda
aniqlangan
ko’rsatkichdir.
Tahliliy
amallar
Analytical
procedures
Аналитические
процедуры
Auditor tomonidan olingan
ma’lumotlarni tahlil qilish
va baholash, g’ayrioddiy
va buxgalteriya hisobida
noto’g’ri aks ettirilgan
xo’jalik faoliyati faktlarini
aniqlash, hamda bunday
xatolar
va
chalkashliklarning
sabablarini
aniqlash
maqsadida
tekshirilayotgan
xo’jalik
yurituvchi
subektning
muhim
moliyaviy
va
iqtisodiy ko’rsatkichlarini
o’rganish tushuniladi.
Auditorlik
risklarining
maqbul
to’plami
Acceptable
audit risk
Приемлемемые
аудиторские риск
O’tkazilgan
auditorlik
tekshiruvlari
natijasida
yanglish mulohazaga kelish
va
natijada
noto’g’ri
auditorlik xulosasi tuzish
ehtimoli(xavfi) tushuniladi
Auditorlik
tekshiruvining
hajmi
the volume of
audit
Объем аудиторские
проверки
To’laqonli
auditorlik
tekshiruvini o’tkazish va
auditorning
asosli
xulosasini
tayyorlash
uchun
zarur
bo’lgan
auditorlik
tekshiruvlari
miqdori va ularni o’tkazish
ko’lami
auditorlik
tekshiruvini
o’tkazish
uchun sarflanadigan vaqt,
unda
ishtirok
etadigan
mutaxassislar tarkibi va
sonining
auditor
(auditorlik
firmasi)
tomonidan baholanishdir.
Buxgalteriya
hisobidagi
tovlamachilik
Accounting
fraud
Мошенничество учета
Hisob
yozuvlaridagi
arifmetik yoki mantiqiy
xatoliklar
hisob
ma’lumotlariga
e’tiborsizlik yoki xo’jalik
faoliyati
faktlarini,
mulkning
holati
va
mavjudligini majburiyatlar
va
hisoblash
ishlarini
noto’g’ri tasavvur etish
orqali
hisob
vahisobot
ma’lumotlarining ko’zda
tutilmagan
holatdagi
buzilishi
Ahamiyatlilik
Materiality
Существенность
Potentsial
hamkorning
qarorlariga ta’sir qiladigan
va qilish mumkin bo’lgan
xo’jalik
yurituvchi
sub’ektning
xo’jalik
faoliyatining
mulkdor
o’lchovi yoki sifat bahosi
Buxgalteriya
hisobotining
jiddiy ravishda
buzib
ko’rsatilishi
Serious
distortion of
financial
statements
Серьезные искажения
бухгалтерской
отчетности
Buxgalteriya hisobotining
ishonchligiga
sezarli
darajada
ta’sir
ko’rsatuvchi
jiddiy
xarakterdagi buxgalteriya
hisobotini buzilishi
Maxsus
auditorlik
topshirig’i
Special
commission to
audit
Специальная комиссия
для проведения аудита
Auditorlik tashkiloti bilan
tuzilgan
shartnomada
nazarda tutilgan rasmiy
buxgalteriya
hisobotidan
farqli
bo’lgan
maxsus
hisobotning tekshirish yoki
buyurtmachi
bilan
kelishilgan
boshqa
tekshirishlarni
amalga
oshirish
“AUDITORLIK TEKSHIRISHNI REJALASHTIRISH” MAVZUSI BO’YICHA
GLOSSARIY
ATAMANING
O’ZBEK
TILIDA
NOMLANISHI
ATAMANING
INGLIZ
TILIDA
NOMLANISHI
ATAMANING RUS
TILIDA
NOMLANISHI
ATAMANING MA’NOSI
Auditni
rejalashtirish
Audit
planning
Планирование аудита
Auditni rejalashtirish – bu
auditorlik
tekshiruvi
jarayonida
bajariladigan
vazifalar, tekshiruvni amalga
oshiruvchi
auditor-
mutaxassislar,
tekshiruvni
amalga
oshirish
uchun
sarflanadigan
vaqt
me’yorlari,
auditorlik
tekshiruvida qo’llaniladigan
metodlar
va
amallarni
oldindan
belgilab
olish
jarayonidir.
Auditning
umumiy rejasi
General plan
of audit
Общие план аудита
Auditning umumiy rejasi bu -
mijoz faoliyati bilan tanishish,
dastlabki
rejalashtirish,
tekshiriladigan
xo’jalik
yurituvchi sub’ektning ichki
nazorat
tizimini
baholash,
tanlash hajmi va jiddiylik
darajasini
aniqlash,
audit
dasturini tayyorlash, auditni
bevosita o’tkazish jarayoni
(dasturni
bajarish),
bajarilgan ishlar natijalarini
tahlil qilish, barcha oraliq va
umumiy
hujjatlarni
tayyorlash,
tekshiruv
natijalarini mijozga taqdim
etish va hokazolarni o’z ichiga
olgan
holda
audit
o’tkazishning
barcha
bosqichlari
aks
ettirilgan
audit ish hujjati tushuniladi.
Audit dasturi
Program of
audit
Программа аудита
Auditning umumiy rejasida
belgilangan
vazifalarni
amalga oshirishning aniq va
batafsil
bosqichlari,
bu
bosqichlarni
amalga
oshirishning
aniq
vaqti,
bosqichlarni
amalga
oshiruvchilar ro’yxati, audit
bosqichlarida qo’llaniladigan
usullar
va
amallar
aks
ettirilgan
auditorlik
ish
hujjatidir.
Auditni
rejalashtirish
tamoyillari
Principles of
planning audit
Принципы
планирования аудита
Auditni
rejalashtirish
auditorlik
guruhi
rahbari
tomonidan
audit
o’tkazishning
umumiy
tamoyillari
kabi,
xususiy
tamoyillariga ham muvofiq
amalga oshirilishi lozim. Ular:
uyg’unlik (komplekslik);
uzluksizlik;
maqbullik.
Audit
metodlari
Audit methods
Методы аудита
Auditorlik
tekshiruvi
bosqichlarini
amalga
oshirishda
qo’llaniladigan
qoidalar, tahliliy amallar va
asosiy vazifalar majmuidir.
Auditorlik
riski
Audit risk
Аудиторский риск
Auditorlik
riski
–
bu
auditorlik
tekshiruvi
natijalari bo’yicha auditorlar
tomonidan sub’ektiv aniqla-
nadigan, moliyaviy hisobotda,
uning
ishonchliligi
tasdiq-
langanidan
so’ng
xatolar
mavjudligini tan olish yoki
moliyaviy hisobotda bunday
kamchiliklar haqiqatan ham
yo’q
bo’lgan-da,
unda
kamchiliklar mavjud deb tan
olinish ehtimolidir.
Auditning
muhimlik
darajasi
Materiality of
audit
Существенность аудита
Jiddiylik
tushunchasi
auditor
tomonidan
yo’l
qo’yilishi mumkin bo’lgan
xatoning
hajmini
va
o’tkaziladigan
auditorlik
tekshiruvining
ko’lamini
aniqlash hamda tuziladigan
auditorlik
xulosasining
shaklini belgilash (ijobiy yoki
salbiy) uchun birlamchi va
asos
bo’luvchi
manba
hisoblanadi.
Ichki xo’jalik
riski
Internal risk
Внутреннохозяйственное
риск
Ichki xo’jalik riski – bu
mazkur
buxgalteriya
schyotida, balans moddasida,
bir
turdagi
xo’jalik
muomalalari
guruhida
yaxlitlanganda,
xo’jalik
yurituvchi sub’ekt hisobotida
jiddiy
kamchiliklarning,
bunday kamchiliklar ichki
nazorat
tizimi
vositalari
yordamida
aniqlangunga
qadar yoki ichki xo’jalik
nazorati
umuman
yo’q
bo’lganda, auditor tomonidan
sub’ektiv tarzda aniqlanish
ehtimoli tushuniladi.
Aniqlanmaslik
riski
Detektion risk
Риск необнаружения
Aniqlanmaslik riski - bu
xatolar
va
moliyaviy
hisobotdagi kamchiliklarning
aniqlanmaslik
(ko’zga
tashlanmaslik)
riski
tushunilib,
bu
auditorlik
tekshiruvi
jarayonida
qo’llaniladigan
auditorlik
amallarining
buxgalteriya
hisobi va moliyaviy hisobotda
haqiqatan mavjud bo’lgan
har biri alohida-alohida yoki
birgalikda jiddiy hisoblangan
xatolar hamda kamchiliklarni
aniqlash imkoni yo’qligining
ehtimolidir.
Nazorat riski
Control risk
Конрольный риск
Nazorat
riski
–
bu
korxonaning
mavjud
va
muntazam
qo’llanilib
kelinayotgan
buxgalterlik
hisobi tizimi va ichki nazorat
tizimi
vositalari
alohida-
alohida yoki birgalikda jiddiy
ahamiyat-ga
ega
bo’lgan
kamchiliklarni o’z vaqtida
aniqlay olmaslik va tuzata
olmaslik
(yoki
bunday
kamchiliklar
vujudga
kelishining
oldini
olish)
ehtimolining
auditor
tomonidan sub’ektiv tarzda
aniqlangan ko’rsatkichdir.
Auditorlik
tekshiruvi
Auditing
Аудиторская проверка
Audit qilinishi lozim bo’lgan
iqtisodiy
sub’ektning
moliyaviy holatiga dahldor
bo’lgan auditorning dalillarini
yig’ish, baholash va tahlil
qilishdan iborat bo’lgan
hamda auditorning mazkur
iqtisodiy sub’ekt buxgalteriya
hisobotining ishonchliligi va
buxgalteriya hisobini yuritish
to’g’riligi haqidagi fikrning
bayon
qilinishi
natijasi
bo’lgan tadbir.
Auditni
rejalashtirish
bosqichlari
Stages of audit
planning
Этапы планирования
аудита
Auditni
rejalashtirish
quyidagi bosqichlarda amalga
oshiriladi:
a)
auditni
dastlabki
rejalashtirish;
b)
auditning
umumiy
rejasini tayyorlash va tuzish;
v)
audit
dasturini
tayyorlash va tuzish.
Tahliliy
amallar
Analytical
procedures
Аналитические
процедуры
Auditor tomonidan olingan
ma’lumotlarni tahlil qilish va
baholash,
g’ayrioddiy
va
buxgalteriya
hisobida
noto’g’ri
aks
ettirilgan
xo’jalik faoliyati faktlarini
aniqlash,
hamda
bunday
xatolar va chalkashliklarning
sabablarini
aniqlash
maqsadida
tekshirilayotgan
xo’jalik yurituvchi subektning
muhim moliyaviy va iqtisodiy
ko’rsatkichlarini
o’rganish
tushuniladi.
“AUDITORLIK TEKSHIRISH VAQTIDA BUXGALTERIYA HISOBI VA ICHKI NAZORAT
TIZIMINI O’RGANISH HAMDA BAHOLASH” MAVZUSI BO’YICHA GLOSSARIY
ATAMANING
O’ZBEK
TILIDA
NOMLANISHI
ATAMANING
INGLIZ
TILIDA
NOMLANISHI
ATAMANING
RUS TILIDA
NOMLANISHI
ATAMANING MA’NOSI
Ichki nazorat
tizimi
Internal
control system
Система
внутреннего
контроля
Buxgalteriya hisobi va hisobotining
to’g’riligini ta’minlashga qaratilgan
hamda
korxona
resurslaridan
maqsadga
muvofiq
oqilona
foydalanishga
imkon
yaratadigan
doimiy, kundalik ishlar majmuidir
Buxgalteriya
hisobi tizimi
Accounting
System
Система
бухгалтерского
учета
Tegishli
xo’jalik
muomalalarini
yozishga taalluqli hisob siyosati va
amallardir
Nazorat
amallari
Control
procedures
Контрольный
процедуры
Tekshirilayotgan korxona xodimlari
tomonidan
bajariladigan
maxsus
tekshiruvlar
Nazorat muhiti
Control
Environment
Контрольный
среда
Xo’jalik
yurituvchi
sub’ekt
rahbariyatining
xabardorligi,
ichki
nazorat tizimini o’rnatish va qo’llab-
quvvatlashga qaratilgan amaliy ishlari
tushuniladi
Ichki nazorat
tizimini
baholash
Evaluation of
the internal
control system
Оценка
системы
внутреннего
контроля
Tekshirilayotgan
korxona
ichki
nazorat tizimi bilan tanishi,uning
ishonchliligini aniqlash va tasdiqlash
amallarining yig’indisidir
Shartli
majburiyatlar
Contingent
liabilities
Условные
обязательства
Tekshirilayotgan xo’jalik sub’ektining
kelajakdagi
xo’jalik
faoliyatining
natijasi bo’lgan va uning auditorlik
firmasi
tomonidan
tasdiqlangan
hozirgi buxgalteriya hisobotida aks
ettirilgan moliyaviy holatiga sezilarli
darajada
ta’sir
etuvchi
noaniq
summadagi
kelgusi
davr
majburiyatlarning kutilishi
Bog’liq
tomonlar bilan
operatsiyalar
Transactions
with related
Do'stlaringiz bilan baham: |