Дала экинларининг асосий зараркунандалари

Ҳаёт кечириши. Бу зараркунанда кам ўрганилган. Капалаги тухумларини ловия, мош, нўхат ва вика ўсимликларининг ғунча, гул ҳамда тугунчаларига қўяди. Тухумдан чиққан қуртлар ўсимликларнинг шу органлари билан озиқланади. Қуртлари пилласиз ва бешикчасиз ер ёриқларида ғумбакка айланади.
Бу зараркунандага қарши кураш чоралари махсус ўрганилган эмас. Афтидан, қуртлари далаларга кальций арсенат ёки гексахлоран дустлари чангланганда нобуд бўлса керак Тупроқ ёриқларида ғумбаклар бўлган пайтда далани суғориш ҳам фойда беради.


Бир рангли тунлам
Chloridea incarnata Frr.
Зарари. Бир рангли тунлам қуртлари баъзан нўхат ва горох дуккаклари ичидаги донларни кемириб, анчагина зарар етказади.
Тарқалиши. Марказий Осиёда учрайди.
Таърифи. Капалаги қанотлари ёзилганида иккинчи учи ораси 3—4 см келади. Қанотлари хира сариқ рангли, баъзан кейинги қанотларининг ранги очроқ бўлади; олдинги қанотлари кўкиш рангда товланиб туради ва уларда кўзга яққол ташланиб турадиган буйраксимон доғ бор. Кейинги қанотларининг учи салгина қорайиб туради, уларнинг ўрта қисмида билинар-билинмас кул ранг доғ бор.
Етук қуртининг ранги яшил, узунлиги 3,5 см, катта ёшлардаги қуртлари бир рангли бўлади. Ёш қуртларининг танасида қорамтир рангли учта чизиқ бор, бу чизиқларнинг бири орқадан ва иккитаси нафас тешиклари тагидан ўтади. Танаси сийрак туклар билан қопланган.
Ҳаёт кечириши. Бу зараркунанда нўхат ва горох дуккакларини кемириб тешади ва уларнинг ичига кириб уруғларни ейди. Битта қурт бир неча дуккакни зарарлай олади. Шикастланган дуккак ичидаги қурт бошда кирган тешикдан ёки дуккакнинг бошқа жойидан тешиб ташқарига чиқади.
Афтидан, бу қуртлар капалакгулли ёввойи ўсимликларда ҳам озиқланса керак. Қуртлар тупроқ орасида ғумбакка айланади. Бу тунлам анчагина зарар етказишига қарамай, ҳозиргача деярли ўрганилган эмас.
Кураш чоралари. Бир рангли тунламга қарши курашда, экинларнинг қалинлиги ва паст-баландлигига қараб, ҳар гектарга 12 кг гача кальций арсенат ёки 15—20 кг гексахлоран чангланади ёки гексахлораннинг сув ва совун аралаштириб тайёрланган 1 фоизли суспензияси пуркалади. Суспензияга 0,2 % қаттиқ ёки 0,4 % суюқ совун қўшилади. Ҳар гектар ерга 1000—1500 л чамасида суспензия пуркалади. Бу тадбирлар нутнинг бошқа жуда жиддий зараркунандаси бўлган ғўза тунламини ҳам қиради.