Buxoro davlat universiteti tabiiy fanlar fakulteti “Biologiya” kafedrasi



Download 1,15 Mb.
Pdf ko'rish
bet19/75
Sana10.08.2021
Hajmi1,15 Mb.
#143760
1   ...   15   16   17   18   19   20   21   22   ...   75
Bog'liq
bolalarda sezgi azolari anatomiyasi va fiziologiyasi (1)

                                           

                    



 

Bunda  E- sezish kattaligi, I-ta‘sir kuchi, a va b-konstanta ( turli signallarda 

farq  qiladigan  konstanta).  Bu  formulaga  muvofiq  ta‘sirni  sezish  ta‘sirning 

intensivligi  logorifmasiga  proportsional  holda  ortib  boradi.  Veber-Fexner 

qonuni  deb  nom  olgan  bu  qonuniyat  juda  ko‘p  kuzatuvlarda 

isbotlangan.Signallar  (ta‘sirlar) ning  fazoviy farqi, asab tolasi qavatlarida  va 

retseptor  qavatlaridagi  tarqalishning  bir  xil  emasligi  bilan  bog‘liq.  Aytaylik 

qandaydir  ta‘sir  bir-  biriga  qo‘shni  bo‘lgan  ikkita  retseptorni  bir  vaqtning 

o‘zida  qo‘zg‘atsa,  unda  bunday  ta‘sirni  sezish  mumkin  bo‘lmay  qoladi,  o‘z 

o‘zidan ular bir butun ta‘sir sifatida qabul qilinadi.Buni ya‘ni ta‘sirni farqlash 

uchun , ikkita stimulni farqlash kerak, buning uchun ta‘sir shunday berilishi 

kerakki,  ta‘sirni  qabul  qilayotgan  retseptorlardan  hech  bo‘lmasa  birttasi 

qo‘zg‘almagan  bo‘lishi  kerak.  Bunday  natijalar  eshitish  analizatori 

retseptorlari ta‘sirlanganda kuzatiladi. 

 

Ikkita  ta‘sirni  vaqtinchalik  farqlash  uchun  quyidagilar  zarur,  ular 



tomonidan  hosil  qilingan  asab  jarayonlari  o‘zaro  aralashmasligi  kerak  va 

keying  stimul  tomonidan  chaqirilgan  ta‘sir,  impuls  oldingi  ta‘sirning 

refrakterlik vaqtiga to‘g‘ri kelmasligi kerak.  

IV. 

Signalni  (  ta‘sirni)  uzatish  va  shakllantirish.  Retseptor  tomonidan  qabul 

qilingan  fizik  va  kimyoviy  ta‘sir  asab  qo‘zg‘alishlariga  aylantirilganidan 



so‘ng  qabul  qilingan  signalning  shakllantirilishi  va  o‘tkazilishi  boshlanadi. 

Maqsad-qabul qilingan ta‘sirni oliy asab sistemasiga uni qulay va oson qabul 

qilish tiliga aylantirib o‘tkazishdan , yetkazib berishdan iborat. Shakllangan 

signal shartli ravishda ikkiga bo‘linadi, fazoviy va vaqtli. Fazoviyda- ta‘sir 

masshtabining o‘zgarishini kuzatish mumkin. Masalan: ko‘rinayotgan ob‘ekt 

va  somatosensor  sistemada  katta  yarim  sharlar  po‘stlog‘ida  geometrik 

shakllar  yoki  tana  qismlarining  namoyon  bo‘lishi,  akslanishini  misol  qilib 

olishimiz mumkin. Ta‘sirning vaqtga bog‘liq holda shakllanishi – ta‘sirning 

alohida-alohida  bo‘lib  siqilib,  turli  intervallar  va  pauzalar  orqali  berilishi 

bilan  bog‘liq.  Umuman  olganda  barcha  analizatorlar  uchuntonik 

ko‘rinishdagi  signallarning  neyronlarning  fazali  signallariga  aylanishi 

xosdir. 


V. 

Qabul  qilinayotgan  ma‘lumotni  kodlash.  Kodlash  deb  analizatorlar 

tomonidan 

qabul 


qilinayotgan 

ma‘lumotlarning 

shartli 

farmaga 


aylantirilishi- kodlanishi kuzatiladi.Bu hodisa o‘ziga xos qoidalar yordamida 

amalga oshiriladi. Umurtqali hayvonlar analizatorlari qabul qilgan signallar 

ikkilamchi  kod  yordamida  kodlanadi,  yani  kodlanish  ma‘lum  bir  vaqt 

ichidagi  impulslarning  u  yoki  bu  neyronda  qabul  qilinishi  bilan 

bog‘liq.Kodlashning  bunday  usuli  yagona  va  aniq  emas.  Kodlashning 

avzalligi-ta‘sirlarga  chidamliligi,  juda  soddaligi,  haqiqatan  ham  signalning 

mavjudligi yoki uning mavjud emasligini aniqlashdir.  

Umurtqali  hayvonlarda  ta‘sir  to‘g‘risidagi  ma‘lumotlar  va  ularning 

parametrlari  alohida  guruhlar-  ―pachkalar‖  –  impulslar  guruhlari 

ko‘rinishida  qabul  qilinadi.  Yuqorida  aytilganidek  alohida  impulslarning 

barcha  parametrlari  standart,  ularning  amplitudasi,  davomiyligi,  shakli  bir 

xil.  Pachkadagi  impulslar  soni  ularning  chastotasi,  ―  pachkalar‖ning 

davomiyligi  ular  orasidagi  interval,  shuningdek  ―  pachka‖ning  vaqt 

birligidagi  ―  rasmi‖  ham  bir  xil.  Ulardagi  alohida  impulslarning  tarqalishi  

asosan har xil bo‘lib , stimul xarakteristikasiga bog‘liq. 



 


Download 1,15 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   15   16   17   18   19   20   21   22   ...   75




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish