Buhgalteriya hisobi va audit



Download 2,76 Mb.
bet285/374
Sana07.01.2022
Hajmi2,76 Mb.
#328834
1   ...   281   282   283   284   285   286   287   288   ...   374
Bog'liq
iqtisodiyot nazariyasi — копия

M illiy

mahsulot

hajmi yuksalish
inqiroz

yuksalish

jonlanish

inqiroz turg’unlik
jonlanish

turg’unlik

Vaqt

5-chizma. Iqtisodiy tsikl fazalarining klassik jihatdan ifodalanishi.
Hozirgi zamon iqtisodiy fanida iqtisodiy tsiklning 1380 dan ortiq turlari mavjudligi ta’kidlanadi.1 Quyidagi 6-jadvalda ularning ko’pchilik iqtisodchilar tomonidan tan olingan eng asosiy turlari ifodalangan.
6-jadval. TSikllarning asosiy turlari


TSikl turlari

TSiklning davomiyligi

Asosiy xususiyatlari

Kitchin tsikli

2–4 yil

Zahiralar miqdori  YAMM, inflyatsiya, bandlikning tebranishi, tijorat tsikllari

Juglar tsikli

7–12 yil

Investitsion tsikl  YAMM, inflyatsiya va bandlikning tebranishi

Kuznets tsikli

16-25 yil

Daromad  immigratsiya  uy-joy qurilishi  yalpi talab  daromad

Kondratev tsikli

40-60 yil

Texnika taraqqiyoti, tarkibiy o’zgarishlar

Forrester tsikli

200 yil

Energiya va materiallar

Toffler tsikli

1000-2000 yil

TSivilizatsiyalarning rivojlanishi


Kitchin tsikli zahiralar tsikli deb ham nomlanadi. Bunda Jozef Kitchin (1926 y.) o’zining e’tiborini tovar zahiralarining harakat chog’idagi moliyaviy hisoblar va sotish narxlarini tahlil qilish asosida 2 yildan 4 yilgacha davr davomidagi qisqa to’lqinlarni tadqiq qilishga qaratadi. Ayniqsa u tsiklning davomiyligini jahondagi oltin zahiralarining tebranishlari bilan bog’lab, uni 3 yilu 4 oyga teng, deb hisoblaydi. Biroq qisqa muddatli tsikllar sabablarining bunday izohi bugungi kunda ko’pchilik iqtisodchilarni qoniqtirmaydi.

Juglar tsikli «biznes-tsikl», «sanoat tsikli», «o’rtacha tsikl» va «katta tsikl» kabi nomlar bilan ham ataladi. Oldingi davrlarda iqtisodiy fan 7-12 yillik tsikllarni ajratib ko’rsatganligi tufayli, aynan shu tsikl Frantsiya, Angliya va AQSHda foiz stavkalari va narxdagi tebranishlarni asosiy tahlil qilish asosida sanoat tsiklining tabiatini o’rganishga katta hissa qo’shgan Klement Juglar (1819-1905 yy.) nomi bilan ataladi.

Birinchi sanoat tsikli 1825 yili Angliyada metallurgiya va boshqa yetakchi tarmoqlarda mashinali ishlab chiqarish hukmron mavqeni egallagan davrda kuzatiladi. 1836 yildagi inqiroz dastlab Angliyada boshlanib, keyin AQSHga ham tarqaladi, 1847-1848 yillarda AQSH va qator yevropa davlatlarida boshlangan inqiroz, tub mohiyatiga ko’ra birinchi jahon sanoat inqirozi bo’lgan.

Agar XIX asrda sanoat tsikli 10-12 yilni tashkil qilgan bo’lsa, XX asrda uning davomiyligi 7-9 yil va undan ham kam davrgacha qisqargan.

AQSH va yevropaning rivojlangan davlatlari XX asrda 12 ta sanoat tsiklini boshdan kechirgan bo’lib, ulardan yettitasi ikkinchi jahon urushidan keyin ro’y bergan.



Kuznets tsikli ko’p hollarda «qurilish tsikli» deb ham nomlanib, 20 yilgacha bo’lgan iqtisodiy tebranishlar bilan aniqlanadi. Saymon Kuznets o’zining «Milliy daromad» (1946 y.) nomli kitobida, milliy daromad, iste’molchilik sarflari, ishlab chiqarish maqsadidagi uskunalar, hamda bino va inshootlarga yalpi investitsiyalar ko’rsatkichlarida 20 yillik o’zaro bog’liq tebranishlar mavjud bo’lishini aniqlaydi. 1955 yilda amerikalik iqtisodchining xizmatlarini tan olish ramzi sifatida sanoat tsiklini Kuznets tsikli deb nomlashga qaror qilinadi.


Download 2,76 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   281   282   283   284   285   286   287   288   ...   374




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish