Buhgalteriya hisobi va audit


-jadval. Asosiy kapitalga investitsiyalar va ularning moliyalashtirish manbalari bo’yicha tarkibi (foizda)



Download 2,76 Mb.
bet252/374
Sana07.01.2022
Hajmi2,76 Mb.
#328834
1   ...   248   249   250   251   252   253   254   255   ...   374
Bog'liq
iqtisodiyot nazariyasi — копия

4-jadval. Asosiy kapitalga investitsiyalar va ularning moliyalashtirish manbalari bo’yicha tarkibi (foizda)


Ko’rsatkichlar

Yillar

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

Asosiy kapitalga investitsiyalar, mln.so’m

744,5

1320,9

1442,4

1867,4

2473,2

3012,9

3838,3

5479,7

Jami

100

100

100

100

100

100

100

100

Davlat byudjeti

29,2

21,5

25,0

17,7

14,9

12,8

10,7

9,0

Korxonalar mablag’lari

27,1

31,0

40,0

41,8

43,2

48,5

48,3

59,0

Aholi mablag’lari

12,0

10,3

12,0

11,1

12,4

11,8

11,7

Hukumat tomonidan kafolatlangan xorijiy investitsiyalar

19,8

23,2

15,7

19,2

14,5

6,0

4,9

22,8

To’g’ridan-to’g’ri xorijiy investitsiyalar

3,4

4,8

4,7

7,1

10,0

13,2

14,1

Bankning markazlashgan kreditlari

5,2

5,9

0,1

0,0

0,0

0,0

0,0

0,0

Tijorat banklari kreditlari

1,7

2,2

1,5

1,9

2,3

2,9

3,4

3,1

Nobyudjet fondlar mablag’lari

1,2

0,5

0,3

0,4

2,4

4,7

6,9

6,1

Boshqa qarz mablag’lari

0,4

0,6

0,7

0,8

0,3

0,2

0,0

0,0

Manba: O’zbekiston Respublikasi Davlat statistika qo’mitasi ma’lumotlari.
Investitsiyalarga sarflar darajasini ikkita asosiy omil belgilab beradi:

1) investitsiya sarflaridan kutilayotgan foyda normasi;

2) foiz stavkasi.

Investitsiyalarga qilinadigan sarflarning harakatlantiruvchi motivi foyda hisoblanadi. Tadbirkorlar ishlab chiqarish vositalarini qachonki ular foyda keltiradigan bo’lsa, sotib oladilar.

Investitsiyalar darajasini belgilaydigan ikkinchi omil foizning real stavkasi hisoblanadi. Foiz stavkasi bu – real asosiy kapitalni sotib olish uchun zarur bo’lgan, band qilingan pul kapitaliga korxona to’lashi lozim bo’lgan pul miqdori hisoblanadi.



Investitsiya darajasiga kutilayotgan sof foyda normasi va foiz stavkasidan tashqari boshqa quyidagi omillar ham ta’sir ko’rsatadi:

1) mashina va uskunalarni xarid qilish, ishlatish va ularga xizmat ko’rsatish xarajatlari;

2) tadbirkorlardan olinadigan soliq miqdori;

3) texnologik o’zgarishlar.



SHunga ham e’tibor qaratish lozimki, yalpi sarflar tarkibining investitsiya sarflariga oid qismi yalpi xususiy ichki investitsiyalar deb yuritiladi. SHunga ko’ra yalpi va sof investitsiyalarni ham bir-biridan farqlash zarur.

YAlpi investitsiyalar joriy yil davomida iste’mol qilingan asosiy kapitalni qoplashga mo’ljallangan (amortizatsiya) hamda iqtisodiyotdagi kapital hajmiga har qanday sof qo’shimchalardan iborat barcha investitsion tovarlarni ishlab chiqarishni o’z ichiga oladi. Sof investitsiyalar esa joriy yil davomida qo’shimcha ravishda jalb qilingan investitsion tovarlardan iborat. Boshqacha aytsak, sof investitsiya yalpi investitsiya bilan amortizatsiya ajratmalarining ayirmasiga teng. Sof investitsiya asosiy va aylanma kapitalning o’sishini ta’minlaydi.









YAlpi

investitsiyalar






Yil boshiga YAMMning yillik hajmi Yil oxiriga


a) o’sib boruvchi iqtisodiyot



YAlpi

investitsiyalar



Yil boshiga YAMMning yillik hajmi Yil oxiriga


b) turg’un iqtisodiyot



YAlpi

investitsiyalar







Yil boshiga YAMMning yillik hajmi Yil oxiriga


v) qisqarayotgan iqtisodiyot
5-chizma. YAlpi investitsiya hamda amortizatsiya nisbati o’zgarishining iqtisodiyotga ta’siri.

YAlpi investitsiyalar bilan amortizatsiya hajmi o’rtasidagi nisbat iqtisodiyot rivojlanish holatining ko’rsatkichi hisoblanadi. Quyidagi 5-chizmada yalpi va sof investitsiyalar hamda amortizatsiya nisbati o’zgarishining o’suvchi, turg’un va qisqaruvchi iqtisodiyotlarga ta’sirini ko’rishimiz mumkin.

CHizmadan ko’rinadiki, yalpi investitsiyalar tarkibida sof investitsiyalar hajmining ahamiyatli darajada bo’lishi yil oxirida kapital hajmining o’sishiga hamda, pirovardida iqtisodiyotning o’sishiga olib keladi. Turg’un iqtisodiyot sharoitida esa yalpi investitsiyalar faqat amortizatsiya ajratmalari, ya’ni iste’mol qilingan kapitalni qoplash fondi hajmiga teng bo’lib, yil oxirida kapital miqdori o’zgarmay qoladi. YAlpi investitsiyalarning iste’mol qilingan kapitalni qoplash fondi hajmidan ham oz bo’lishi yil oxirida kapital miqdorining qisqarishiga va, buning oqibatida, iqtisodiyot ko’rsatkichlarining pasayib ketishiga olib keladi.


Download 2,76 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   248   249   250   251   252   253   254   255   ...   374




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish