Baho va bahoning shakllanishi : kasb-hunar kollejlari uchun o'quv qollanma

---

0 ‘Z B E K IS T O N R E S P U B L IK A S I OLIY VA 0 ‘RTA
M A X S U S TA’L IM VAZIRLIGI
Q^RTA M A X S U S , K A S B -H U N A R T ^ L I M I M ARKAZI
/ . 
B. Bayeva
BAHO VA BAHONING
SHAKLLANISHI
Kasb-hunar kollejlari uchun o ‘quv qo ‘llanma
T o sh k e n t - « IL M Z IY O » - 2006

---

65.011.3 
В 23
OUy va о ‘rta maxsus, kasb-hunar ta ’lim i ilm iy-m etodik
birlashm alari faoliya tin i muvofiqlashtiruvchi Kengash
tomonidan nashrga tavsiya etilgan.
M azk ur o ‘quv qo41anm ada to v a r-m a h su lo t bozorlarida 
bahoning amal qilishi, baholarni shakllantirishda davlat siyosati, 
ichki va tashqi bozorlarda real amal qiladigan baho tizimi, baho 
turlari, bozor va iqtisodiyotda baho mexanizmidan foydalanish 
masalalari yoritilgan. Baho va bahoning shakllanish nazariyasini 
o'rganish talabalarning dunyoqarashini kengaytiradi va kelajakda 
olgan bilimlarini amaliyotda qo ‘llay olishlariga yordam beradi.
0 ‘quv qo ‘llanma kollej va biznes-maktab talabalari uchun 
mo‘ljallangan.
T a q r i z c h i l a r :
Alm ardonov M . —
T M I «Soliq va soliqqa tortish» 
kafedrasi prof., i. f. d.;
Tuxliyev В. K. —
TDIU «Moliya va soliqlar» 
kafedrasi dotsenti.
20
.
A / i /
A lis h e r N av o iy
n o m id a g i 
O ’z b e k isto n M b
w
ISB N 9 7 8 - 9 9 4 3 - 3 0 3 - 1 9 - 5
327
^/
2 3
I
« IL M Z IY O » n a s h riy o t u yi, 2 0 0 6 - y.

---

K IR ISH
Iqtisodiy islohotlam i y a nada chuqurlashtirish sharoitida, 
iqtisodiy jarayonlarda baho iqtisodiy kategoriya sifatida asosiy 
o ‘rin tutadi. B aholarni shakllantirish uslublarida yangicha 
yondashish kuzatiladi. Baholarni belgilashda talab va taklif, 
tovarning nafliligi va sifati m u h im rol o ‘ynaydi. Baholarni 
belgilash va tartibga solishda davlat h u k u m a t organlarining 
funksiyalari oshib boradi.
Baholarni shakllantirish va tartibga solishda Prezidentim iz 
I. A. K arim ov t a ’kidlaganidek, budjet va soliq islohotlarini 
y a n a d a c h u q u r l a s h t i r i s h , iq tis o d iy o tn i b a r q a r o r y u q o ri 
s u r ’a tla r b ila n o ‘s tiris h , b a r q a r o r va b a la n s la s h tir ilg a n
m a k ro iq tis o d iy k o ‘rsa tk ich larn i t a ’m in la s h m u h im o brin 
t u t a d i 1. B ah o larn i sh ak llan tirish nazariyasi va a m aliy oti 
talabalarga b o z o r m unosabatlaridagi izdan chiqish hollari va 
davlatning iqtisodiyotini tartibga solish u c h u n aktiv ishtirok 
etish, b o z o r konyunkturasi t a ’sir k o ‘rsatishini c h u q u r anglab 
yetishga yordam beradi.
Bozor sharoitida b a h o raqobat, resurslar va kapitalni qayta 
ta qsim lash in s tru m e n ti b o ‘lib xizm at qiladi, c h u n k i ular 
faqat talab va tak lif t a ’sirida shakllanib, ularni o ‘zida turlicha 
mujassamlashtiradi, ya’ni bu jarayon aholining to lo v g a qobillik 
darajasidan to ja h o n baholarining belgilanishigacha davom
etadi.
1 
Karimov I.A.
Erishilgan yutuqlarni mustahkamlab, yangi m arralarsari izchil 
harakat qilishimiz lozim. «Xalq so‘zi», 2006-yil 11-fevral.
3

---

M ulkchilik shakllarining tashkil topishi, xususiy tadbir- 
korlik faoliyatining rivojlanishi va bozor subyektlarining tashkil 
topishi natijasida faqat bo z o rd a em as, balki ulgurji savdoda 
h a m b o z o r baholari am al qiladi. Ishlab chiqariladigan va 
realizatsiya qilinadigan barcha tovar va mahsulotlarga baholarni 
bozordagi am al qilib turgan b a h o la r belgilaydi.
Kurs «Talab va b a h o larn i b a sh o ra t qilish», «M oliya», 
«Moliyaviy m enejm ent», «Moliyaviy marketing» fanlari bilan 
bo g‘liq holda o ‘rganiladi. U shbu kursning maqsadi va vazifalari 
baholarni o ‘rganish va baholarni shakllantirish qonuniyatlarini 
o ^ la s h tiris h d a n iborat.
4

---