|
12.2. Ijtimoiy iqtisodiy xavfsizlikni ta‟minlashning ustuvor yo‟nalishlari.
O‗zbekistonning yutuqlari va qolgan muammolarini inobatga olgan holda,
bu yerda hukumatning COVID epidemiyasiga qarshi kurashga qaratilgan 2020 yil
mart oyidan boshlab bosib o‗tgan yo‗llarini qisqacha ta‘kidlab o‗tish lozim. Ushbu
harakatlar, umuman xalqaro hamjamiyat tomonidan yuqori baholandi. zarur
bo‗lgan yangi talablarni baholashga imkon beradi. Ushbu jarayon orqali BMT
BRMlarga erishish borasidagi yutuqlar va yangi muammolar, shuningdek boshqa
o‗lchovli xatarlar va imkoniyatlar, ya‘ni ko‗p o‗lchovli xavflar, mintaqaviy
istiqbollarga va asosiy transchegaraviy xatarlarga qo‗shimcha inson huquqlari,
―ortda qolgan‖ fuqarolar deb hisoblanadigan odamlar oldida turgan muammolar
kabi boshqa muhim qo‗shimcha tushunchalarga ega bo‗ldi. Ushbu hisobot BMT
oilasi tomonidan yaqin kelajakda O‗zbekistonni qo‗llab-quvvatlaydigan kelishilgan
doiraning turli elementlarini o‗rganib chiqadigan:
1- bo‗lim va bir nechta qo‗shimchalarga bo‗lingan. 2-bo‗limda mamlakat
taraqqiyoti, amalga oshirish vositalari va 2030 Dasturiga erishish yo‗lidagi
muammolar va imkoniyatlar COVID-19 ta‘siridan kelib chiqqan holda tahlil
qilinadi. 3-bo‗limda mamlakatda inson huquqlari bilan bog‗liq hozirgi vaziyat, shu
jumladan ushbu sohadagi taraqqiyot va muammolar haqida qisqacha ma‘lumot
berilgan. 4-bo‗limda ataylab tuzilgan to‗siqlar hamma uchun rivojlanishiga
to‗sqinlik qilsa, ortda qolishi mumkin bo‗lgan guruhlarning chuqur tahlillari
keltirilgan. 5-bo‗limda COVID-19 inqirozi sharoitida BRM ga erishishga xalaqit
berishi mumkin bo‗lgan xavotirlari aniq ko‗rsatilib, xatarlarning ko‗p o‗lchovli
tahlili keltirilgan. 6-bo‗limda BRMni moliyalashtirish imkoniyatlari qisqacha
bayon etilgan va Rivojlanishni Moliyalashtirishni Baholash (RMB) xulosalariga
asoslanib qo‗shimcha daromadlar va tejashlarni yaratish uchun bir necha muhim
yo‗nalishlar taklif qilingan. 7-bo‗limda siyosatning izchilligi, davlat xizmatlari
salohiyati, fuqarolik jamiyati va fuqarolarning faolligi masalalari bo‗yicha
salohiyatning asosiy muammolari umumlashtiriladi. 8-bo‗limda chegaralararo va
transchegaraviy
munosabatlarning
muammolari
va
imkoniyatlari
hamda
istiqbollari tahlil qilingan. 9-bo‗limda BMTning O‗zbekistondagi qiyosiy
ustunligini yaxshilashga yordam beradigan maslahatlashuvlar bayon etilgan. Va
nihoyat, 10-bo‗lim COVID-19 ning cheklovlariga qaramay, hukumatni rivojlanish
maqsadlariga va BRMlarga erishishda BMT tomonidan qo‗llabquvvatlashga
qaratilgan keyingi qadamlar uchun bir qator xulosalar va tavsiyalarni taqdim etadi.
XVF tomonidan umumlashtirilgan.
Inqirozga Qarshi Jamg‗armani yaratish; Ba‘zi milliy soliqlarni vaqtincha
kamaytirish, masalan, mol-mulk va yer soliqlarini to‗lashni kechiktirish, soliq
tekshiruvlariga moratoriyni uzaytirish va 2019 yilgi daromad solig‗i bo‗yicha soliq
162
deklaratsiyalarini topshirish muddatini uzaytirish; Tiklanish va Taraqqiyot
Jamg‗armasi mablag‗lari hisobidan kreditlarning ko‗payishi; Sog‗liqni saqlashni,
shu jumladan doridarmonlarni, karantin xarajatlari va sog‗liqni saqlash xodimlari
uchun ish haqiga qo‗shimchalarni moliyalashtirishni kengaytirish; Ijtimoiy nafaqa
oladigan bolali oilalar va kam ta‘minlangan oilalar sonining ko‗payishi; Zarar
ko‗rgan korxonalar va butun sektorga soliq ta‘tillari va boshqa imtiyozlar orqali
yordam berish; va Aholini ish bilan ta‘minlashni qo‗llab-quvvatlash bo‗yicha
kengaytirilgan davlat harakatlari dasturlari.
COVID-19 ning O‗zbek jamiyatiga ta‘siri va natijalari haqida qo‗shimcha
ma‘lumotlar keltirilgan. Hisobotni tayyorlash va uning tarkibi Ushbu maqsadni
hisobga olgan holda, yangilangan UMT avvalgi UMT uchun olib borilgan keng
qamrovli ilmiy tadqiqotlar va maslahatlarga asoslanadi, unda 1600 ga yaqin
fuqarolik jamiyati, yoshlar, hukumat va parlament bilan maslahatlashuvlar olib
borilgan. Amaldagi yangilangan UMT COVID-19 ning turli sohalardagi ta‘siri
haqidagi yangi ma‘lumotlarni hisobga olish uchun o‗tkazilgan qo‗shimcha
tadqiqotlarni ko‗rib chiqadi.
Ushbu yangilangan UMT qo‗shimcha konsultatsiyalardan ham foydalangan.
Ushbu konsultatsiyalar, asosan, shaxsiy uchrashuvlarni o‗tkazishga cheklovlar
qo‗yilganligi sababli virtual ravishda o‗tkazilgan, ammo baribir hukumatning sa‘y-
harakatlarini qo‗llab-quvvatlash uchun COVID-19 dan avvalgi tashabbuslar va
harakatlar Avvalgi UMT da ta‘kidlanganidek, COVID-19 pandemiyasidan oldin,
O‗zbekiston hukumati BRMlarni milliy strategiya va dasturlarga qo‗shish orqali,
mamlakatni 2030 yil Dasturiga muvofiqlashtirish bo‗yicha bir qator tadbirlarni
amalga oshirdi.
Ushbu majburiyat 2018 yil oktyabr oyida qabul qilingan qarorga kiritildi6.
Hukumat BRMlarning bajarilishini nazorat qilishni osonlashtirish uchun 16 ta
milliy BRM, 125 ta tegishli maqsadlar va 206 ta ko‗rsatkichni qabul qildi.
Shuningdek, Bosh Vazir O‗rinbosari boshchiligida 21 ta davlat idoralaridan milliy
BRMlarning bajarilishini nazorat qilish uchun Muvofiqlashtiruvchi Kengash
tashkil etildi, bunda Iqtisodiy taraqqiyot va kambag‘allikni qisqartirish vazirligi
kotibiyat vazifasini bajaradi. Ushbu qaror, shuningdek, milliy BRMlarni amalga
oshirishga qaratilgan tezkor tadbirlarning yo‗l xaritasini belgilab berdi. Unga
quyidagi vazifalar kiradi:
2030 yilgi Dastur va COVID-19 2020 yilgi UMT-da ta‘kidlanganidek, 2030
yil Dasturi bo‗yicha birgalikda sa‘y-harakatlar qilingan bo‗lsada, hukumat
strategiyalari va dasturlari bilan BRM o‗rtasidagi aloqalarni kuchaytirish zarurligi
hali ham ravshan bo‘lib qolmoqda. 2020 yilda faqat bir nechta asosiy siyosat va
dasturlarda maqsadlar bilan aniq bog‗lanish mavjud edi, aksariyat hollarda ushbu
siyosat va dasturlar maqsadlar bilan faqat yashirin bog‗langan edi. Pandemiya avj
163
olgani va ushbu siyosat va dasturlarni hukumatning rivojlanish kun tartibidagi
ahamiyatini hisobga olgan holda, ushbu zaif aloqalar BRMlarga hissa qo‗shishda
milliy rivojlanishning parallel yoki nomuvofiq strategik maqsadlariga olib kelishi
mumkin.
Do'stlaringiz bilan baham: |
