Abdullayeva sarvinoz

Ag’ir yuk kishika qilinch arquqi, 
Qilinch arquq ersa, bo’lun it o’qi. 
Yag’I qilmag’usin qilinchi qilur, 
Yag’I bu, yag’idin na bar adruqi. 
*** 
  Fe’li badlik erga og’ir yuk erur, 
Fe’li bad kishilar tuban it turur. 
 Yovi qilmas ishni fe’li qilg’usi, 
             Bu yovdir va yovdan nechuk farq qilur. 
(
www.ziyouz.com
 kutubxonasi ) 
Yetib keldi uyga, u cho‘kdi og‘ir,  
Uzoq o‘yga cho‘mdi- yumushi og‘ir.(Qutadg’u bilig 84-bet.) 
Farzandsiz desalar, bu og’ir gap.( Qutadg’u bilig73-bet) 
 
                                                           
34
Jamolxonov H. Hozirgi o’zbek adabiy tili. Toshkent:”To’lqin”.2005.155-bet. 

---

73 
 
Ag’ir  yuk  birikmasida  birikmani  tashkil  qiluvchi  har  ikkala  so’z  ham  ko’chma 
ma’noda qo’llangan. 
Og’ir  so’zi  bosh  ma’noda  “vazni  katta  bo’lgan,vaznli,  vazmin”  (O”TIL  III  187-
bet)  ma’nosini  bildiradi.  Mazkur  birikma(ag’ir  yuk)da    og’ir  so’zi  o’zining  asl 
ma’nosidan chekinib, “mushkul, qiyin, mashaqqatli”–ko’chma ma’nosida kelgan. 
Yuk  leksemasi  ham  xuddi  shunday.  Mazkur  so’z  asli“bir  yerdan  ikkinchi  yerga 
ko’tarib,  tashib  borilishi  lozim  bo’lgan  og’irlik  ”  (O”TIL  V  79-bet)  semasidan 
uzoqlasib,  “kishini  urintirib  qo’yadigan,  tashvishga  soladigan  ortiqcha  narsa, 
tashvish”  semasini  anglatib  kelgan.  Ikkala  so’zda  ham  ma’noning  ko’chishi  bu 
kuchli ma’no va ifodaning nozikligini ta’minlamoqda.