A qodiriy nomidagi jizzax davlat pedagogika

Kiruvchi yozuv 
Shifrlangan yozuv 
Tiklangan yozuv 
Kalit ketma-ketligi 

---

92 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
32=2
5
 ga yani 5 betli ikkilik sanoq sistemasi uchun 
 
Misol: “HELLO” co’zi shifrlansin.  
T
0
= HELLO             K= KALIT              T
1
= ? 
Vernam ishlab chiqqan bu tizimni aylanali lenta yordamida tekshirgan, uzatgich (peridatchik) 
va  qabul  qilgichlarni  (pryomnik)  ko’rishda  bir  xil  yoki  shunga  o’xshagan  kalit  ketma-ketligidan 
foydalangan. Vernam shifrlash tizimining kamchiligi uzatuvchi orqali qabul qilish tomoniga kalit ketma-
ketligini qanday uzatish edi. Chunki dushman kalitni olsa, u yuborgan shifrlangan matnni bemalol ochib 
o’qiy oladi. Shuning uchun xam Vernamning shifrlash tizmi etarli emasligi sababli buni hal kilish uchun 
shifrlashni gammalashtirish usuliga o’tilgan. 
А 
0 
00000 
В 
1 
00001 
C 
2 
00010 
D 
3 
00011 
E 
4 
00100 
F 
5 
00101 
G 
6 
00110 
H 
7 
00111 
I 
8 
01000 
J 
9 
01001 
K 
10 
01010 
L 
11 
01011 
M 
12 
01100 
N 
13 
01101 
O 
14 
01110 
P 
15 
01111 
Q 
16 
10000 
R 
17 
10001 
S 
18 
10010 
T 
19 
10011 
U 
20 
10100 
V 
21 
10101 
W 
22 
10110 
X 
23 
10111 
Y 
24 
11000 
Z 
25 
11001 
# 
26 
11010 
! 
27 
11011 
_ 
28 
11100 
@ 
29 
11101 
? 
30 
11110 
* 
31 
11111 
H=7=00111 
K=10=01010 
N=13=01101 
x 
y 
xor 
0 
0 
0 
0 
1 
1 
1 
0 
1 
1 
1 
0 
1 
0 
1 

---

93 
 
Gammalash usuli bilan shifrlash 
Gamma  shifri  bu  ochiq  matnni  shifrlash  va  shifrni  ochish  uchun  ishlab  chiqilgan  ixtiyoriy 
psevdo ketma-ketligidagi algoritimdir. 
Shifrlash jarayonida gamma shifri ishlab chiqiladi va keluvchi ochiq matnni teskari ko’rinishda 
ikkilik modul bo’yicha qo’shiladi. Shifrlash uchun ochiq ko’rinishdagi T
0
 bo’laklar ishlab chiqiladi. 
Gamma shifri quyidagi ko’rinishdagi ketma-ketlikda olinadi. 
(7+11) mod 5=18 mod 5=3