A. B. Xayitov, A. M. Akbarov personalni

 
 

---

 
83 
4.5-jadval 
Personalni yollashga bo’lgan ehtiyojni prognoz qilish 
 
 
 
1-yil 
2-yil 
3-yil 
4-yil  5-yil 
Talab 
1.  Yil boshida talab etiladigan son 
120 
140 
140 
120 
150 
2.  Yil davomida talab 
prognozidagi o’zgarishlar 
+20 
yo’q 
-20 
yo’q 
-30 
3.  Yil oxirida talab etiladi, jami 
(1+2)  
140 
140 
120 
120 
120 
Taklif 
4.  Yil boshida mavjud bo’lgani 
120 
140 
140 
120 
120 
5.  Korxoba ichida boshqa ishga 
o’tkazish hisobiga o’sish 
5 
5 
- 
- 
- 
6.  Quyidagilar hisobiga 
qo’yotishlar: 
 - pensiyaga chiqish,  
- qo’nimsizlik,  
- tashqariga boshqa ishga o’tish; 
 - umuman yo’qotishlar 
 
3 
15 
2 
20 
 
6 
17 
4 
27 
 
4 
18 
6 
28 
 
1 
15 
3 
19 
 
4 
14 
- 
18 
7.  Yil oxirida mavjud bo’lganlar 
soni (4+5-6) 
105 
118 
112 
101 
102 
8.   Yetishmaslik (e) 
35(e)  22(e) 
8(e) 
19(e)  17(e) 
9.  Yil davomida ishga 
yollanganlar orasida 
yo’qotishlar 
3 
6 
2 
4 
3 
10. Yil davomidagi qo’shimcha 
ehtiyoj (8+9) 
38 
28 
10 
23 
20 
 
Personalga  ehtiyoj  taklif  va  talab  bashoratlarini  taqqoslash  hamda  kelajakda 
ish  kuchiga  taqchillikni  yoki  uning  etish-masligini  aniqlash  yo’li  bilan  bashorat 
qilinadi.  
4.5-  jadvalda  5  yil  muddatga  talab  va  taklif  bashoratlarining  taqqoslanishi 
ko’rsatilgan. Bu yollanishi kerak bo’lgan ishchilar sonini aniqlash imkonini beradi. 
ishlab  chiqarish  dasturi  hamda  kadrlar  miqdor  tarkibidagi  o’zgarishlar 
(masalan,  kadrlar  qo’nimsizligi  ko’rsatkichlari  asosida)  prognozidan  kelib  chiqqan 
holda  amalga  oshiriladi.  Ayni  paytda,  bunda  ish  vaqtining  kutilayotgan 
o’zgarishlarini e’tiborga olish maqsadga muvofiqdir. 
Birinchi  yili  mehnatning  yillik  byudjeti  vazifasini  o’tab,  har  yili  (agar  talab 
tez  o’zgaradigan  bo’lsa  yanada  ertaroq)  unga  aniqlik  kiritib  turish  mumkin  bo’ladi. 
Ayrim  hollarda  personalga  ehtiyojni  uzoq  muddatga  (masalan,  5  yilga)  bashorat 
qilish  mumkin  emas.  Ba’zida  esa  tashkilot  1  yoki  2  yildan  ko’proq  muddatdagi 
o’zgarishlarni  mo’ljallay  olmasligi  sababli  uzoq  muddatli  bashoratga  ehtiyoj  ham 
bo’lmaydi. 
Talab  va  taklif  prognozlarini  solishtirish  qancha  miqdorda  personalni  ishga 
yollash (yoki nechta ishchi kuchi ehtiyojdan ortiqligini) kerakligini aniklash imkonini 

---

 
84 
beradi. Bu ma’lumotlar mehnat bo’yicha rejani ishlab chiqishga asos bo’ladi, o’qitish 
hajmi va dasturlariga, qisqartirilishi kerak bo’lgan shtatlarga aniqlik kiritadi. 
Talab va taklif prognozlari bo’yicha katta hajmdagi ma’lumotlarni tahlil etish, 
kelajakda  tashkilotdagi  ishlarning  ahvoli  qanday  bo’lishi  to’g’risidagi  taxminlarni 
baholash uchun inson resurslarini modellashtirishdan foydalanish tavsiya etiladi.