A ashirov, sh. Atadjanov

orasidan qidirgan. Urug‘chilikning yakuniy shakli (patriarxat)ni
bo‘lsa u antik davrdagi yunonlarga xos deb hisoblagan. Ushbu
vaziyatda Morganning Ona urug‘ining Ota urug‘iga aylanishi
mulkiy munosabatlar o ‘rnatilishi va uning meros sifatida
o ‘tkazilishi oqibatida yuz berganligi to ‘g‘risidagi g‘oyasi etnolo­
giya uchun muhim va qimmatli hisoblanadi.
Yuqorida ta’kidlaganimizdek, evolutsionistik maktab vakillari
jamiyatning progressiv rivojlanish g ‘oyalari asosida insoniyat
taraqqiyoti va uning madaniyati to ‘g‘risidagi dastlabki tizimli
konsepsiyani ilgari surganlar.
Evolutsionizmning asosiy g ‘oyalari
♦ Klassik evolutsionistik nazariya tarafdorlari, aw alo, inso­
niyat madaniyati taraqqiyoti bilan bog‘liq universal manbalar va
universal qonuniyatlarni yaratishga harakat qilganlar.
♦ Evolutsionizm tarafdorlari zamonaviy jamiyatda yashash-
lariga qaramay, o‘z yozuvlariga ega bo'lmagan xalqlami qadimiyat
qoldig'i sifatida talqin qilganlar. Ularning madaniyatlarini o ‘rga-
nish «ibtidoiy jamoa» madaniyatini yaxlit tarzda rekonstruksiya
qilish imkonini beradi deb hisoblaydilar.
♦ Tabiatda umumiy insonlar jamoasi mavjud. Shu bois barcha
odamlar taxminan bir xil aqliy qobiliyatga egalar. Ko‘pincha kishilar
o ‘xshash vaziyatlarda taxminan bir-biriga yaqin qarorlar qabul
qiladilar. Bu vaziyat dunyoning barcha qismlarida insoniyat
madaniyatining rivojlanishi umumiyligi va bir xil ekanligini
tasdiqlaydi. Bu o‘rinda turli madaniyatlar o ‘rtasidagi aloqalaming
mavjudligi yoki mavjud emasligi hal qiluvchi ahamiyat kasb etmaydi.
♦ Kishilik jamiyatida uzluksiz taraqqiyotning o ‘m i bor, ya’ni
soddalikdan murakkablikka o ‘tish kabi madaniyat ham xuddi