1. Tizim tushunchasi va uning turli ta’riflari

101. Kompyuter virusi klassifikatsiyasi - Ekspertlarning hisoblariga ko’ra, hozirgi kunda mavjud bo’lgan viruslar soni 800.000 dan ortib ketdi. Har kuni 8-10 ta yangi viruslar yaratilmoqda. Hozirgi kunda amalda harakatda bo’lgan viruslarning soni 300 ga yaqin deb hisoblanmoqda.

Taniqli virusologlardan biri Yevgeniy Kasperskiy viruslarni belgilari bo’yicha quyidagicha tasniflashni taklif qiladi:

1. 
   Virusning yashash muhiti bo‘yicha:
   
   1. 
      Tarmoq – kompyuter tarmog’i bo’yicha tarqaladi.
      
   2. 
      Fayl – bajarilayotgan fayllarga tadbiq qilinadi.
      
   3. 
      Yuklanuvchi – diskning yuklash sektori (Boot-sektor)ga tadbiq qilinadi.
      
2. 
   Yashash muhitini zararlash usuli bo‘yicha:
   

rezident – kompyuter xotirasida joylashadi va kompyuter o’chirilgunga qadar faol bo’ladi;

norezident – xotirani zararlamaydi, ma’lum bir vaqt oralig’ida faol bo’ladi.

3. 
   Destruktiv imkoniyatlari bo‘yicha:
   

zararsiz – ishga ta’sir qilmaydi; tarqalishi natijasida diskning bo’sh xotirasini kamaytiradi;

xavfsiz – diskning bo’sh xotirasini kamaytiradi, ovoz, grafik va boshqa effektlar yaratadi;

xavfli – ish jarayonida jiddiy uzilishlarni keltirib chiqarishi mumkin;

o‘ta xavfli – dasturlar yoki tizim ma’lumotlarining yo’qolishiga olib kelishi mumkin.

4. 
   Virus algoritmining o‘zgachaligi bo‘yicha:
   

«Yo‘ldosh» viruslar – fayllarni o’zgartirmaydi, EXE-fayllar uchun yo’ldosh bo’lgan SOM-fayllar yaratadi.

«Chuvalchang» viruslar – tarmoq bo’yicha tarqaladi, tarmoq manzillarini hisoblagan holda o’z nusxalarini jo’natadi.

«Parazit» – disk sektorlari yoki fayllar tarkibini o’zgartiradi.

«Talaba» – ko’plab xatoliklarga ega bo’lgan viruslar.

«Stels» (ko’rinmas) viruslar –zararlangan fayl yoki sektorlarga DOS murojaatini tutib oladi va o’zining o’rniga zararlanmagan qismlarni qo’yadi.

«Sharpa» viruslar – hech qanday doimiy kodga ega emas, topish qiyin, virusning asosiy tanasi shifrlangan.

Makroviruslar – mashina kodlarida emas, Word Basic tilida yoziladi, Word hujjatlarida yashaydi, o’zini Normal.dotga yozadi).