1. Tizim tushunchasi va uning turli ta’riflari

1.Tizim tushunchasi va uning turli ta’riflari

Tizim tushunchasi juda xam keng tarqalgan termin boʻlib, juda xam koʻp ma’noni anglatadi. Koʻp xollarda texnika vositalari va dasturlari yigindisiga "TIZIM" deb ataladi. Tizim tushunchasiga "axborot" soʻzini qoʻshsak u xolda "tizimning" yaratilish maqsadi va ishlash prinsipi tushuniladi. Axborot tizimi foydalanuvchilarga istalgan muhitdagi axborotlarni saqlash, qayta ishlash, qidirish imkonini yaratadi.

Informatikada "tizim" tushunchasi koʻproq texnik vositalar va dasturlar toʻplamiga nisbatan ishlatiladi. Kompyuterning texnik qismini "tizim" deb tasavvur etish mumkin. Xuddi shunday hisobotlarni tayyorlash va elektron hujjatlar oqimini boshqarish kabi amaliy vazifalarni echish uchun moʻljallangan dasturlar toʻplamini ham "tizim" deb hisoblash mumkin. Xoʻsh, bunday vaziyatda "Bu axborotlardan qanday foydalanish kerak.?" degan tabiiy savol koʻndalang turadi. Bunday savolga javob berishda malum ketma-ketlikda ish yuritishimiz lozim boʻladi. Shuning uchun ishni axborotlarni olish, ularni saqlash va bir joydan boshqa joyga uzatish, xullas, axborot tizimlardan boshlaymiz.

Belgilangan maqsadga erishish uchun axborotlarning shakli va mazmuniga koʻra turlarga ajratish, ularni saqlash, izlash va qayta ishlash tamoyillariga, qayta ishlash uchun qoʻllaniladigan usullar, shaxslar hamda vositalarning oʻzaro bogʻlangan vositasiga - axborot tizimi (AT) deyiladi.

Tizimlarni qiyoslash va farqlash, ularning bir-biriga oʻxshashlari va farqlilarini ajratish orqali tasniflash amalga oshiriladi.

Tasniflash — bu faqat bogʻliq, modeli va uni turli belgilar, ya’ni, kirish va chiqish jarayonlarining bayoni, ularning kelib chiqishi, boshqaruv turi, boshqaruvning resurslari bilan ta’minlanganligi va xakozo boʻyicha amalga oshirish mumkin.

Suniy tizimlar — bu inson tomonidan yaratilgan tizimlardir.

Tabiiy tizimlar - bu tabiatda yoki jamiyatda inson ishtirokisiz yuzaga kelgan tizimlar.

Aralash tizimlar -  ta’biy va sun’iy tizimlarni oʻz ichiga oladi.

Ergonomik tizimlar — bu, «mashina — inson- operator» majmui.

Biotexnik tizimlar — tirik organizmlar va texnik qurilmalar kiradigan tizimlardir.

Tashkiliy tizimlar — bu, zaruriy vositalar bilan jixozlangan kishilar jamoasidan tashkil topgan tizimlar sanaladi.