Vrach nazorati fani bo’yicha o’zlashtiradigan

Sana, oy, yil, kun 
Yuklamagacha 
nafas 
17 bir daqiqada 
pul’s 
15-14-14-14 har bir 10 soniyada 
xarakter 
ritmik 
qon bosimi 
110/60 mm sim. ust. 
Yuklamadan 
Keyin 
10 
20 16 
20 
- 15 
30 
- 15 
40 
- 14 
50 
- 14 
60 
16 14 
Puls 
bosim 
125/55 -100/60 mm. sim. ust. 
nafas 
22 bir daqiqada, 17 bir daqiqada 
 

---

 
72 
 
 
2.5. Jismoniy yuklamaga yurak-qon tomir tizimining  
reaktsiya berish tiplari 
 
Sinamani  baholash  mezonlari  bo’lib,  puls  qo’zg’aluvchanligi  va  qon 
bosimini 
yuklamaga 
bo’lgan 
reaktsiya 
xarakteri 
hisoblanadi. 
Puls 
qo’zg’aluvchanligi  –  pulsning  dastlabkisiga  nisbatan  tezlashuvi,  foizlarda 
ifodalaniladi;  sog’lom  odamlarda  bu  60-80%  dan  ortmaydi.  Qon  bosimining 
yuklamaga  bo’lgan  reaktsiya  xarakteri  quyidagi  mumkin  bo’lgan  5  ta  tiplardan 
birida ifodalanadi: 
1.   Normotonik  tur  reaktsiyasida  puls  tezlashishi  bilan  birga  sistolik 
bosimni  sezilarli  darajada  ko’tarilishi  (150%  gacha)  bilan  xarakterlanadi, 
diastolik bosim o’zgarmaydi yoki bir oz pasayadi, puls bosimi ko’payadi.  
2.  Astenik  tur  reaktsiyasi  pulsni  sezilarli  tezlashishi  (qo’zg’alishi  100% 
dan  ortiq),  sistolik  bosim  kam  yoki  umuman  ko’tarilmasligi,  ba’zan  pasayishi 
bilan  xarakterlanadi.  Qon  daqiqalik  hajmini  ko’payishi  yurak  qisqarishlar 
tezlashishi hisobiga bo’ladi. Astenik reaktsiya yurak qisqarishini pasayishi bilan 
izohlanadi.  
3.  Gipertonik  tur  reaktsiyasida  puls  normotonik  reaktsiyaga  nisbatan 
ko’proq tezlashishi bilan, sistolik bosimning tez ko’tarilishi bilan xarakterlanadi. 
Bu reaktsiya NSD gipertonik turida va ortiqcha mashg’ulot qilinganda uchraydi.  

---

 
73 
4.  Distonik tur “tugallanmagan ton” fenomeni bilan xarakterlanadi (bunda 
qon bosimi 0 ga tushguncha ton eshitiladi).  
5.  Pog’onali  tur  reaktsiyasi.  Sistolik  bosim  yuklamadan  keyin  darhol 
ko’tarilmaydi,  balki  tiklanishi  2-3  daqiqada  maksimal  darajaga  yetishi  bilan 
xarakterlanadi.  Sog’lom  odamlarda  qon  bosim  va  yurak  qisqarishlari  soni  3 
daqiqa ichida dastlabki holatiga keladi.